Jak rozpoznać objawy tasiemca? Rodzaje pasożytów i sposoby ich zwalczania

Tasiemiec to niebezpieczny pasożyt układu pokarmowego, który często żeruje na człowieku. Objawy jego obecności są zwykle ignorowane, co może prowadzić do niebezpiecznych powikłań, włącznie z zagrożeniem życia. Jak rozpoznać tasiemca i co można zrobić, aby się go jak najszybciej pozbyć?

Bóle głowy, uciążliwe nudności i szybka utrata wagi – to jedne z wielu objawów tasiemczycy (choroby wywoływanej przez różne rodzaje tasiemca). Choroba przez długi czas może mieć postać bezobjawową, co znacznie utrudnia diagnozę i skuteczne leczenie. Zarażenie poszczególnymi gatunkami tasiemca (nieuzbrojonym, uzbrojonym, bąblowcem) ma różne objawy i wymaga innego leczenia.

Jakie gatunki tasiemców żerują na człowieku?

Tasiemce to pasożyty układu pokarmowego należące do typu płazińców. W cyklu rozwojowym przechodzą wiele faz, podczas których zmieniają żywicieli – człowiek jest na ogół żywicielem ostatecznym. Najczęściej występującym u ludzi gatunkiem jest tasiemiec nieuzbrojony. Tasiemiec uzbrojony jest rzadszy, ma jednak o wiele groźniejsze objawy. Jakie gatunki tasiemców występują u człowieka i jakie objawy mogą wskazywać na ich obecność?

• Tasiemiec nieuzbrojony – najczęściej występujący tasiemiec w Polsce (spotykany u około 1% ludzi). Tasiemiec nieuzbrojony w postaci larwalnej żeruje w mięśniach bydła – dlatego najczęstszym sposobem zakażenia jest jedzenie surowego mięsa (np. w postaci tatara). Larwy tasiemca nieuzbrojonego przypominają nasiona ogórka – łatwo więc zauważyć je w mięsie. Dorosłe osobniki żyją w ludzkich jelitach i mogą osiągać nawet 10 m długości. Objawy zarażenia tasiemcem nieuzbrojonym to m.in.: spadek masy ciała, nudności, wymioty i ogólne osłabienie organizmu. U dzieci może dodatkowo występować pokrzywka (tasiemiec wydala patogeny, które mogą alergizować). Łatwym do rozpoznania objawem tasiemczycy są także człony tasiemca w stolcu.
• Tasiemiec uzbrojony – w tym przypadku człowiek może być żywicielem zarówno dorosłej postaci tasiemca, jak i larwalnej (wągra). Przy tym objawy obecności wągrów są bardzo niebezpieczne dla zdrowia – larwy mogą bowiem trafić do różnych narządów wewnętrznych (głównie do mózgu) i powodować bóle głowy, objawy padaczkowe i zaburzenia widzenia (gdy tasiemiec znajdzie się w oku). Dorosła postać tasiemca uzbrojonego żeruje w jelicie człowieka – w przeciwieństwie do tasiemca nieuzbrojonego ma on haczyki i przyssawki, za pomocą których przyczepia się do ścian jelita. Tasiemcem uzbrojonym można zarazić się, zjadając niedogotowaną wieprzowinę – jego żywicielem pośrednim jest bowiem świnia.
• Tasiemiec bąblowiec – rzadko atakuje ludzi – człowiek jest raczej żywicielem przypadkowym. Objawy są bardzo poważne i często nieodwracalne. Źródłem zarażenia są zwierzęta domowe – u psa lub kota tasiemiec może jednak nie dawać żadnych objawów przez wiele lat. Z jaj połkniętych przez człowieka wykluwają się larwy, które mogą przenikać do narządów wewnętrznych (płuc, wątroby, nerek) i prowadzić do nieodwracalnych zmian w tych narządach.

Jak można zarazić się tasiemcem?

Najczęstszym sposobem zakażenia tasiemcem u człowieka jest spożywanie niedogotowanego lub surowego mięsa wołowego (tasiemiec nieuzbrojony) lub wieprzowego (tasiemiec uzbrojony). Bąblowcem można zarazić się przez zabawę z zarażonymi zwierzętami (psami lub kotami). Mniej znane w Polsce tasiemiec szczurzy i tasiemiec karłowaty przenoszone są głównie przez szczury i najczęściej dotykają dzieci.

Objawy tasiemczycy

Po zaobserwowaniu któregoś z niepokojących objawów (u dziecka mogą być nasilone) należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, który zleci dalsze badania. Najczęstsze objawy obecności tasiemca to:

• nudności,
• spadek wagi,
• ból brzucha,
• osłabienie, zmęczenie, rozbicie,
• bóle głowy, objawy padaczkowe (tasiemiec uzbrojony),
• zaburzenia widzenia, zniekształcenie oczu (tasiemiec uzbrojony).

Większość osób zgłasza się do lekarza po zaobserwowaniu członów tasiemca w kale.

Na czym polega leczenie tasiemczycy?

Jeśli lekarz zaobserwuje u chorego objawy obecności tasiemca, zleci badanie kału. W przypadku wyniku pozytywnego, świadczącego o tasiemcu, pacjent zażywa leki na odrobaczanie, które działają paraliżująco na pasożyta i niwelują jego jaja. Inaczej wygląda leczenie wągrzycy – choroby spowodowanej przez larwy tasiemca (wągry) ulokowane w narządach wewnętrznych. Leki przeciwpasożytnicze mogłyby nasilić objawy neurologiczne, dlatego często zalecane jest leczenie chirurgiczne (szczególnie jeśli wągry występują pojedynczo).