Przejdź do treści

Neurony lustrzane – rola w funkcjonowaniu społecznym

Neurony lustrzane - rola w funkcjonowaniu społecznym Noah Buscher/Unsplash
Podoba Ci
się ten artykuł?
Udostępnij bliskim

Neurony lustrzane to komórki nerwowe, które aktywizują się zarówno w czasie procesów postrzegania, jak i wykonywania konkretnej czynności. Naukowcy  uważają, że odkrycie systemu tych neuronów jest przełomem w wyjaśnianiu podłoża społecznych zdolności człowieka, w tym umiejętności rozumienia innych, ich naśladowania, a także empatii i efektywnej komunikacji. W psychologii wielu zwolenników ma również teoria dotycząca kluczowej roli zaburzeń funkcji neuronów lustrzanych w rozwoju autyzmu.

Czym są neurony lustrzane?

Neurony lustrzane są rodzajem komórek nerwowych, które zmieniają swoją aktywność w odpowiedzi na określone działanie (np. wykonanie ruchu kończyny lub wykrzywienie twarzy w reakcji na nieprzyjemny bodziec) niezależnie od tego, czy wykonywane jest ono osobiście, czy zaobserwowane u innego osobnika. Stanowi to kluczową cechę, która odróżnia je od innych neuronów, aktywowanych albo podczas wykonywania jakiejś czynności, albo na skutek zauważenia tej czynności u innych, ale nie w obu przypadkach.

Funkcje lustrzanych neuronów

Odkrycie neuronów lustrzanych, które nastąpiło na początku lat 90. XX wieku, uznawane jest za istotny krok ku zrozumieniu sposobu, w jaki inicjujemy własne działania oraz obserwujemy i interpretujemy działania podejmowane przez innych.

Od czasu pierwszych badań w tym obszarze, lustrzane neurony stały się przedmiotem zainteresowania naukowców, którzy chcieli za pomocą tego zjawiska wyjaśniać mechanizmy stojące za określonymi zachowaniami ludzi w społeczności, szczególnie tymi związanymi z empatią i naśladowaniem osób żyjących w tym samym środowisku. Jakie funkcje mogą pełnić neurony lustrzane w opinii badaczy?

Neurony lustrzane a rozumienie i przewidywanie zachowań innych

Jedna z teorii związanych z neuronami lustrzanymi dotyczy ich roli w rozumieniu intencji działań innych. Obserwując wykonywaną przez kogoś czynność, dzięki systemowi tych specyficznych komórek nerwowych możemy uzyskać informacje zarówno o tym, jakie działanie jest wykonywane, jak i zrozumieć, dlaczego ktoś je podejmuje.

Dzieje się tak, ponieważ w naszym mózgu zachodzi „symulacja” zauważonych czynności – dochodzi do aktywacji tych samych neuronów, które zostały aktywowane u obserwowanej osoby. Opisana właściwość neuronów lustrzanych pozwala nam także (w niektórych okolicznościach) na przewidywanie działań, które zostaną podjęte przez tę osobę w następnej kolejności.

Neurony lustrzane a komunikacja interpersonalna

Neuronom lustrzanym przypisuje się również istotną rolę w komunikacji międzyludzkiej, zarówno słownej, jak i niewerbalnej. Dzięki nim przekazywanie informacji jest zautomatyzowane i usprawnione, ponieważ dużą część danych wysyłamy i odczytujemy w sposób podświadomy. Lustrzane neurony uczestniczą także w uczeniu się komunikacji przez dzieci – umożliwiają spontaniczny, automatyczny rozwój mowy na najwcześniejszych etapach życia.

Neurony lustrzane a emocje i empatia

Wiele badań potwierdza występowanie związku między aktywnością neuronów lustrzanych i odczuwaniem emocji oraz empatią.

W jednym z eksperymentów naukowcy udowodnili, że na skutek ekspozycji na nieprzyjemny zapach uruchamiane są neurony lustrzane przedniej części wyspy – te same, które aktywują się, gdy badane osoby oglądają krótkie filmiki przedstawiające osoby z mimiką twarzy wskazującą na obrzydzenie. Podobne efekty uzyskano w odniesieniu do percepcji bólu – odczuwanie bólu aktywowało te same neurony, co obserwacja bliskiej osoby, która go doświadczała.

W badaniach wykazano także, że u osób, które na podstawie ankiet samooceny można określić jako bardziej empatyczne, neurony lustrzane ulegają silniejszej aktywacji.

Przez wielu naukowców neurony lustrzane uznawane są jeden z najważniejszych mechanizmów, który pozwala ludziom żyć w społeczności i pomaga dostosować się do jej wymagań. Dzięki temu, że ich działanie jest niezależne od woli i automatyczne nie musimy zawsze świadomie analizować, co osoby wokół nas robią, dlaczego podejmują dane działanie i co czują – często po prostu to wiemy.

szczęśliwa para na łące

Neurony lustrzane w autyzmie

Odkrycia związane z neuronami lustrzanymi wywołały ogromne zainteresowanie naukowców badających mechanizmy odpowiedzialne za rozwój autyzmu. Badacze zauważyli, że rodzaje zaburzeń występujących w przebiegu choroby dobrze odzwierciedlają funkcje przypisywane systemowi tych komórek nerwowych.

Na przestrzeni ostatnich lat wielu zwolenników zdobyła teoria dotycząca kluczowej roli neuronów lustrzanych w powstawaniu objawów autyzmu – zaburzeń związanych z zachowaniami społecznymi, procesami poznawczymi i komunikacją.

Temat nadal budzi kontrowersje, a wyniki badań na razie nie pozwalają na jednoznaczne przypisanie tym specyficznym komórkom nerwowym „winy” za powstawanie autyzmu. Choć dysfunkcja układu neuronów lustrzanych faktycznie może mieć udział w rozwoju zaburzeń, to z dużym prawdopodobieństwem istnieją też inne przyczyny schorzenia. Sprowadzenie złożonego problemu do jednego czynnika odpowiedzialnego za jego występowanie może utrudnić pełne zrozumienie mechanizmów uczestniczących w rozwoju autyzmu.


Bibliografia:

  1. American Psychological Association APA Dictionary of Psychology.
  2. Kliner J. M., Lemon R. N. (2013) What We Know Currently about Mirror Neurons, Current Biology, 23(23): R1057-R1062.
  3. Acharya S., Shukla S. (2012) Mirror neurons: Enigma of the metaphysical modular brain, Journal of Natural Science, Biology and Medicine, 3(2): 118-124.
  4. Rostkowski J., Rostkowska T. (2014) Rola systemów lustrzanych neuronów w rozwoju języka i komunikacji interpersonalnej, Psychologia Rozwojowa 19(2): 49-65.
  5. Saffin J., Tohid H. (2016) Walk like me, talk like me. The connection between mirror neurons and autism spectrum disorder, Neurosciences 21(2): 108-119.

Zobacz także

i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

Podoba Ci się ten artykuł?

Tak
Nie

Powiązane tematy:

Zainteresują cię również:

Zapalenie mózgu – czy może być zabójcze?

Zapalenie nerwu trójdzielnego – problem zaburzający funkcjonowanie

Splot słoneczny – co to jest? Budowa, funkcje, ból

Kobieta połukająca tabletkę Lamotrygina - działanie, wskazania, skutki uboczne

Lamotrygina – zastosowanie i skutki uboczne leku

kobieta na ćwiczeniach_zajęcia relaksujące

Czym są tiki nerwowe i jak je leczyć?

Na czym polega badanie lekarskie na prawo jazdy?

Pierzga pszczela – suplement diety stworzony przez pszczoły

Łuk odruchowy – co to jest? Budowa, przykłady. Czy jest ważny?

Terapia Bowena pomogła mu wyzdrowieć, teraz sam pomaga innym. „To subtelne, ale bardzo potężne narzędzie” – mówi Eliasz Matuła

Inteligencja emocjonalna – czym jest i jak ją rozwijać?

Kobieta ćwiczy

Dzień się dopiero rozpoczął, a ciebie już ktoś wyprowadził z równowagi? Poznaj 5 kroków, które pozwolą zapanować nad emocjami

Czym jest encefalopatia i jakie daje objawy?

Kobieta siedzi na schodach

Skuteczne sposoby na powstrzymanie się przed impulsywnym zachowaniem. Poznaj złotą piątkę!

Paulina Pietrzak, Marianna Fijewska

Startuje cykl rozmów na żywo „Piątka mocy. Praktyczne rozmowy z psycholożką” w Hello Zdrowie!

Wstyd w łóżku. Jak go oswoić? Dlaczego nie należy go zwalczać?

Kobieta trzyma psa na rękach

Stres. Jak sobie z nim radzić? Oto 14 pomysłów, jak poradzić sobie ze stresem

Podawano miksturę z piwonii, popularne było picie własnego moczu, koniecznie z lewej dłoni. Jak kiedyś leczono padaczkę

Torbiel Tarlova – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie /fot. Adobe Stock

Torbiel Tarlova – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie zmian na kręgosłupie

Kobieta

Nie planuj wszystkiego. „Patrzymy często tam, gdzie chcemy się znaleźć, i przez to zdarza nam się przeoczyć to, co dzieje się tu i teraz”

Jakie są objawy i przyczyny chorób neurodegeneracyjnych? Przykłady i sposoby leczenia

Julie Bowen

Pielęgniarka rzuciła stresującą pracę, by wyleczyć zaburzenia odżywiania. „Emocje, które odczuwałam, musiały mieć drogę ujścia, więc zajadałam je”

Jak radzić sobie ze złością? Reakcje organizmu, choroby, leczenie i psychoterapia

„Nie jesteśmy uczeni, jak radzić sobie ze smutkiem i strachem”. Kamil Błoch o swoich zmaganiach z zaburzeniami odżywiania

Stwardnienie rozsiane – jakie znaczenie ma dieta? Przykłady jadłospisu