Ostra niewydolność nerek – przyczyny, objawy i leczenie choroby

Główne objawy niewydolności nerek to skąpomocz lub bezmocz. Przyczyn może być wiele, dlatego bardzo ważna jest diagnostyka. Rokowanie i leczenie również zależy od bezpośredniej przyczyny choroby.

Ostra niewydolność nerek polega na nagłym upośledzeniu czynności nerek, któremu towarzyszy wzrost poziomu kreatyniny we krwi. Jej objawy to przede wszystkim spadek objętości oddawanego moczu, aż po całkowity brak moczu. Przyczyny ostrej niewydolności nerek dzieli się na przednerkowe, nerkowe i zanerkowe. Bardzo duży odsetek pacjentów z ostrą niewydolnością nerek to chorzy hospitalizowani na oddziałach intensywnej terapii, jak również po dużych zabiegach operacyjnych. W międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD-10, ostrą niewydolność nerek oznacza się symbolem N17.

Ostra niewydolność nerek – przyczyny

Do ostrej niewydolności nerek dochodzi w wyniku trzech mechanizmów. Pierwszy to zmniejszenie przepływu krwi przez nerki, drugi to uszkodzenie miąższu nerek, a ostatnim jest utrudnienie odpływu moczu z nerki. Spadek przepływu krwi przez nerki to bardzo częsty mechanizm ostrej niewydolności nerek. Dochodzi do niego przede wszystkim na skutek utraty objętości krwi krążącej. Przyczynami są krwotoki, a także mechanizmy przyczyniające się do znacznego odwodnienia organizmu, czyli nasilone wymioty bądź biegunka, a także rozległe oparzenia. Upośledzenie przepływu krwi przez nerki może być także wynikiem spadku ciśnienia tętniczego, upośledzenia czynności serca lub innych przyczyn powodujących, że przez nerki zaczyna przepływać mniej krwi. W zależności od tego, czy upośledzenie przepływu krwi przez nerki jest chwilowe czy długotrwałe, może ono prowadzić do odwracalnego lub trwałego uszkodzenia nerek. Drugim mechanizmem powstawania ostrej niewydolności nerek jest uszkodzenie kłębuszków nerkowych lub cewek nerkowych. Nerki mogą zostać uszkodzone pod wpływem niektórych czynników toksycznych, takich jak leki, używki czy trucizny. Z kolei zanerkowa przyczyna uszkodzenia nerek polega na uszkodzeniu odpływu moczu. Przyczyną taką może być niedrożność dróg odprowadzających mocz w przebiegu kamicy, przerostu gruczołu krokowego u mężczyzn lub nowotworu.

Ostra niewydolność nerek – objawy

Głównym objawem niewydolności nerek jest spadek objętości oddawanego moczu. Jeśli w ciągu dnia człowiek wydala mniej 500 ml, określa się to mianem skąpomoczu. Jeśli natomiast objętość wydalanego moczu spadnie do 100 ml na dobę, wtedy mówi się o bezmoczu. Czasami jednak zdarza się, że mimo pojawienia się ostrej niewydolności nerek, objętość moczu przez długi czas pozostaje właściwa bądź nawet ulega zwiększeniu. Ostra niewydolność nerek współistnieje zazwyczaj z objawami choroby zasadniczej. Jeśli mimo bezmoczu czy też skąpomoczu, chory będzie spożywał nadmierne ilości płynów, może to skutkować przewodnieniem organizmu i pojawieniem się obrzęku płuc. Aby potwierdzić ostrą niewydolność nerek, poza objawami klinicznymi można stwierdzić wzrost poziomu kreatyniny we krwi, której stężenie rośnie wraz z postępem niewydolności nerek. Mogą pojawić się również zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. W diagnostyce konieczne są również badania dodatkowe, takie jak USG nerek.

Ostra niewydolność nerek – objawy

Aby wyleczyć ostrą niewydolność nerek, konieczne jest określenie przyczyny tej patologii i bezpośrednie jej leczenie. Eliminacja czy leczenie przyczyny ostrej niewydolności nerek powoduje, że nerki powracają do prawidłowego stanu, a poziom kreatyniny istotnie się obniża. W trakcie choroby konieczne jest monitorowanie ilości spożywanych i wydalanych płynów, czyli prowadzenie tzw. bilansu dobowego płynów. Wykonuje się również regularne pomiary różnych parametrów we krwi. Czasami poza leczeniem przyczynowym konieczne jest wdrożenie leczenia nerkozastępczego, aż do czasu, kiedy dojdzie do powrotu właściwej funkcji nerek.

Rokowania w ostrej niewydolności nerek

Podobnie jak w przypadku leczenia, rokowanie zależy od bezpośredniej przyczyny wywołującej ostrą niewydolność nerek. Inne rokowania bowiem będzie miał chory z naciekami nowotworowymi np. na moczowód, a inne chory z niewydolnością nerek wywołaną przejściową utratą krwi. Często udaje się przywrócić sprawność nerek, jednak zawsze należy liczyć się z ryzykiem rozwoju trwałej niewydolności nerek. W ciężkich przypadkach nie da się już odstąpić od leczenia nerkozastępczego. Nawet mimo zakończonego leczenia, chory powinien przez kilka miesięcy pozostawać pod opieką nefrologa i systematycznie kontrolować poziom kreatyniny. O całkowitym powrocie do zdrowia można mówić dopiero w sytuacji, kiedy w kilku kolejnych badaniach moczu poziom kreatyniny był prawidłowy. Jeśli jednak stan nie poprawia się, zwykle oznacza to konieczność rozpoznania przewlekłej niewydolności nerek.