Anuria, czyli bezmocz – jakie są przyczyny schorzenia? Leczenie i rokowania

Anuria, inaczej bezmocz, jest patologicznym stanem mogącym stanowić zagrożenia dla zdrowia. Najczęstszymi przyczynami tego stanu są choroby nerek.

Anuria (lub bezmocz) to zjawisko krańcowego zmniejszonej ilości wydalanego moczu. Jeżeli ilość wydalanego moczu na dobę jest mniejsza niż 100 ml, może to być groźne dla zdrowia człowieka. Istnieje wówczas duże ryzyko poważnych uszkodzeń nerek, a jeśli występuje w ciąży – nawet stanu przedrzucawkowego.

Anuria a oliguria

Zarówno w przypadku skąpomoczu (oligurii), jak i bezmoczu (anurii) ilość wydalanego moczu jest bardzo ograniczona. W warunkach fizjologicznych dzienna ilość wydalanego moczu u zdrowego człowieka wynosi około 2,5 litra. Jeżeli osoba z zaburzeniem pracy nerek wydala mniej niż 0,5 litra moczu na dobę, mówi się o oligurii, natomiast jeśli ilość ta jest mniejsza niż 100 ml, to mamy do czynienia z anurią. U niemowlaka ilości te znacznie się różnią. W przypadku tak małych dzieci o skąpomoczu mówi się, gdy ilość moczu oscyluje w okolicy 1 ml/kg/h, a o anurii, gdy jest mniejsza niż 0,5 ml/kg/h.

Przyczyny i objawy anurii

Zarówno skąpomocz, jak i bezmocz mają podobne podłoże. Przyczynami są zazwyczaj ostre niewydolności nerek o przebiegu przednerkowym, nerkowym lub zanerkowym. O przednerkowych przyczynach bezmoczu mówi się, jeśli dochodzi do mniejszego przesączania kłębuszkowego i mniejszej produkcji dobowej moczu. Z powodu utraty znacznej ilości krwi i elektrolitów chory jest odwodniony, co może zakończyć się wstrząsem septycznym. Zwykle takie objawy obserwuje się w przebiegu odmiedniczkowego zapalenia nerek, przy przewlekłym stosowaniu leków i toksyn, rzucawce, układowym zapaleniu naczyń lub ostrych odrzuceniach nerki przeszczepionej. Niedrożność dróg odprowadzających mocz to najczęściej zanerkowa przyczyna bezmoczu. Rozwija się ona w wyniku kamicy nerkowej, zrostów pooperacyjnych, nowotworów uciskających drogi moczowe, chorób cewki moczowej, prostaty, pęcherza moczowego lub choroby pasożytniczej. Cierpiący na ten rodzaj anurii mogą ponadto uskarżać się na brak łaknienia, ból brzucha oraz krwiomocz, czyli obecności krwi w moczu.

Diagnostyka anurii

Po pojawieniu się pierwszych objawów mogących świadczyć o anurii należy jak najszybciej udać się do lekarza pierwszego kontaktu, gdyż jest to stan zagrażający zdrowiu, a nawet życiu. Rozpoznanie opiera się na przeprowadzeniu szeregu badań laboratoryjnych krwi i moczu. Szczególnie istotne jest sprawdzenie pracy nerek, w tym ocena poziomu kreatyniny i mocznika, a także jonów i współczynnika przesączania kłębuszkowego. Dodatkowo należy wykonać obrazowanie – badania radiologiczne (RTG) i ultrasonografię (USG) jamy brzusznej. Jeżeli lekarz zdiagnozuje u swojego pacjenta bezmocz, chory musi być hospitalizowany w trybie pilnym. Czym grozi anuria? Jeśli człowiek nie jest w stanie wydalić szkodliwych produktów przemiany materii, dochodzi do zwiększenia ich stężenia we krwi. Wraz z nimi w organizmie kumulują się jony potasu, co jest szczególnie szkodliwe dla układu krążenia. Pojawia się wówczas zagrożenie mocznicą, czyli zespołem objawów towarzyszących przewlekłej niewydolności nerek.

Leczenie anurii

Leczenie bezmoczu zależy od wielu czynników, głównie jego pierwotnej przyczyny i szkód, jakie wyrządziła choroba. Im szybciej dojdzie do rozpoznania choroby, tym większa szansa na jej wyleczenie. Najczęściej przepisuje się leki na główną przyczynę, tj. na przewlekłe choroby nerek. Dawka leku musi być dobrana przez specjalistę na podstawie stopnia zaawansowania schorzenia. Chory powinien też zapisywać ilość przyjmowanych i wydalanych płynów. Jeżeli nerki są uszkodzone, pacjent musi dostosować ilość białek i węglowodanów w przyjmowanych pokarmach, regularnie wykonywać morfologię krwi oraz badać poziom mocznika, sodu, potasu i kreatyniny. Jeśli przyczyną jest ostre uszkodzenie nerek, lekarze mogą zalecić stosowanie antybiotyku lub sterydów. Niekiedy niezbędne jest uzupełnienie ilości krwi poprzez zabieg transfuzji. Zazwyczaj także leczy się anemię, zaburzenia elektrolitowe i kwasicę. Przy przewlekłej chorobie nerek stosuje się farmakoterapię chorób towarzyszących, głównie nadciśnienia i cukrzycy. Rozważa się również hemodializę, dializę otrzewnową lub przeszczep nerki.

Rokowanie anurii

Rokowanie bezmoczu zależy od pierwotnej przyczyny jego powstawania. Jeśli przyczyna ta tkwi w ostrym uszkodzeniu nerek, to śmiertelność wynosi nawet 50%. Im bardziej zaawansowany wiek chorego i więcej schorzeń dodatkowych (głównie chorób układu krążenia), tym rokowanie jest mniej pomyślne. Powikłania po anurii zwykle skutkują przewlekłą niewydolnością nerek.