Przejdź do treści

Tyłomózgowie – budowa, funkcje i choroby

Tyłomózgowie – budowa, funkcje i choroby Bret Kavanaugh/Unsplash
Podoba Ci
się ten artykuł?
Udostępnij bliskim

Tyłomózgowie jest częścią mózgu, w której skład wchodzą rdzeń przedłużony, most i móżdżek. Każda z tych struktur pełni funkcje kluczowe w codziennym życiu. Ośrodki w tyłomózgowiu odpowiadają m.in. za regulację oddychania, trawienia i snu. Warunkują także zachowanie koordynacji ruchowej. Przyjrzyjmy się bliżej budowie tyłomózgowia i roli tej struktury w funkcjonowaniu organizmu człowieka.

Co to jest tyłomózgowie?

Tyłomózgowie jest, obok przodomózgowia i śródmózgowia,  jednym z trzech głównych obszarów mózgu wyodrębnionych zgodnie z pochodzeniem rozwojowym. Leży w tylnym dole czaszki. Struktury tyłomózgowia pełnią liczne funkcje związane bezpośrednio ze zdolnością do przeżycia, włącznie z kontrolowaniem rytmu oddechowego i snu.

Budowa tyłomózgowia

W budowie tyłomózgowia wyróżnia się trzy zasadnicze części:

  • rdzeń przedłużony – najniżej położony odcinek mózgowia, przechodzący (bez wyraźnie zaznaczonej granicy) w rdzeń kręgowy; ma długość około trzech cm, kształtem przypomina ścięty stożek, który rozszerza się ku górze; w rdzeniu przedłużonym swój początek biorą cztery z dwunastu par nerwów czaszkowych,
  • most – znajduje się nad rdzeniem przedłużonym i poniżej śródmózgowia; tworzy uwypuklenie, które wyraźnie oddzielone jest na powierzchni brzusznej od rdzenia przedłużonego; w obszarze mostu znajdują się jądra licznych nerwów czaszkowych (od V do XII),
  • móżdżek – struktura umiejscowiona za rdzeniem przedłużonym i mostem; posiada dwie półkule, między którymi znajduje się część środkowa nazywana robakiem; na powierzchni móżdżku zaobserwować można liczne, przebiegające poprzecznie szczeliny; do połączenia tej struktury z innymi częściami mózgowia służą trzy pary konarów móżdżku – konary dolne (łączą móżdżek z rdzeniem przedłużonym), konary środkowe (łączące go z mostem) oraz konary górne (dające połączenie móżdżku ze śródmózgowiem).

Funkcje tyłomózgowia

Podstawowe części tyłomózgowia – rdzeń przedłużony, most i móżdżek – pełnią w organizmie człowieka odrębne funkcje.

Rdzeń przedłużony

Rdzeń przedłużony umożliwia przesyłanie impulsów nerwowych między półkulami mózgu i rdzeniem kręgowym. Stanowi obszar odpowiedzialny za kontrolę funkcji życiowych – w tym regulację tętna, ciśnienia krwi, oddychania oraz procesów związanych z trawieniem pokarmów. Znajdują się w nim ośrodki nerwowe odpowiedzialne za czynności odruchowe, takie jak kaszel i wymioty. Neurony tej części tyłomózgowia biorą również udział w wykonywaniu ruchów oraz percepcji związanej m.in. z dotykiem, równowagą i bólem. Odpowiadają także za kontrolę snu.

Most

Kolejna część tyłomózgowia, most, razem z rdzeniem przedłużonym pełni zasadniczą rolę w regulacji oddychania i innych „automatycznych” funkcji życiowych, takich jak trawienie pokarmów. Jego prawidłowe działanie umożliwia także wejście w fazę REM snu.

Móżdżek

Ostatnia z trzech głównych części tyłomózgowia, móżdżek, odpowiada za:

  • koordynację ruchową,
  • zachowywanie równowagi,
  • utrzymywanie prawidłowej postawy ciała,
  • naukę wykonywania czynności związanych z ruchem (takich jak np. jazda na rowerze).
Mózg po COVID-19. Jakie zmiany mogą w nim zajść? Tłumaczy neurolożka Magdalena Wysocka-Dudziak

Choroby tyłomózgowia

Biorąc pod uwagę jakie funkcje pełni tyłomózgowie w organizmie człowieka, nietrudno domyślić się, że choroby i urazy w jego obrębie w wielu przypadkach mają bardzo poważne konsekwencje. Co może stanowić przyczynę uszkodzenia rdzenia przedłużonego, mostu lub móżdżku i jak objawiają się te nieprawidłowości?

Uszkodzenie rdzenia przedłużonego

Do uszkodzenia rdzenia przedłużonego może dojść m.in. na skutek udaru mózgu lub urazu głowy. Neurony tej części tyłomózgowia zanikają także u części pacjentów w przebiegu chorób neurodegeneracyjnych, takich jak np. choroba Parkinsona.

Do głównych skutków uszkodzenia rdzenia kręgowego należą:

  • zaburzenia odczuwania bólu i temperatury,
  • częściowe porażenie strony ciała przeciwnej do miejsca uszkodzenia,
  • trudności w połykaniu,
  • zawroty głowy,
  • wymioty,
  • problemy z koordynacją ruchową.

Ze względu na obecność ośrodka odpowiedzialnego za oddychanie i pracę serca, uszkodzenie rdzenia kręgowego wiąże się również z bezpośrednim zagrożeniem życia.

Uszkodzenie mostu

Uraz tyłomózgowia może spowodować zaburzenie funkcji nerwów czaszkowych rozpoczynających swój bieg w moście. Do skutków takiego uszkodzenia zalicza się m.in. zaburzenia czucia w obrębie twarzy, problemy z ruchem gałek ocznych i słyszeniem, zaburzone odczuwanie smaku.

Udar mózgu, który dotyka mostu może doprowadzić natomiast do:

  • zaburzeń równowagi i koordynacji ruchowej,
  • podwójnego widzenia,
  • problemów z połykaniem,
  • zawrotów głowy,
  • zaburzeń czucia,
  • trudności w artykułowaniu mowy.

Uszkodzenie móżdżku

Uszkodzenie móżdżku zazwyczaj prowadzi do problemów związanych z układem nerwowo-mięśniowym. Może się to objawiać:

  • ataksją, czyli utratą zdolności do wykonywania ruchów dowolnych,
  • drżeniem,
  • zaburzeniem koordynacji ruchów (pacjent może chodzić niestabilnie, niezdarnie – w sposób, który przypomina poruszanie się osób będących pod wpływem dużej dawki alkoholu),
  • zaburzeniami mowy,
  • występowaniem zaburzeń postawy oraz trudności w utrzymaniu pozycji stojącej.

Do dysfunkcji związanych z tą częścią układu nerwowego najczęściej dochodzi na skutek zatrucia alkoholem. Inne możliwe przyczyny uszkodzenia móżdżku to m.in. uraz, stwardnienie rozsiane, guz mózgu oraz zakrzepica.

 

Bibliografia:

  1. Sokołowska-Pituchowa J. (2011) Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
  2. Britannica (2020) Medulla oblongata.
  3. Britannica (2020) Pons.
  4. Jimsheleishvili S., Dididze M. (2020) Neuroanatomy, Cerebellum, StatPearls.
i
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

Podoba Ci się ten artykuł?

Tak
Nie

Powiązane tematy:

Zainteresują cię również:

Zapalenie mózgu – czy może być zabójcze?

Zapalenie nerwu trójdzielnego – problem zaburzający funkcjonowanie

Splot słoneczny – co to jest? Budowa, funkcje, ból

Gert-Jan Oskam

Sparaliżowany mężczyzna po 12 latach zaczął chodzić. Pomogła pionierska operacja w Szwajcarii

Kobieta połukająca tabletkę Lamotrygina - działanie, wskazania, skutki uboczne

Lamotrygina – zastosowanie i skutki uboczne leku

kobieta na ćwiczeniach_zajęcia relaksujące

Czym są tiki nerwowe i jak je leczyć?

Na czym polega badanie lekarskie na prawo jazdy?

„Cały czas noszę w sobie pewną niezgodę na swoje nowe życie” – o tym, jak wygląda ono po udarze, mówi Katarzyna Siewruk

Pierzga pszczela – suplement diety stworzony przez pszczoły

Łuk odruchowy – co to jest? Budowa, przykłady. Czy jest ważny?

Czym jest encefalopatia i jakie daje objawy?

Kobieta trzyma psa na rękach

Stres. Jak sobie z nim radzić? Oto 14 pomysłów, jak poradzić sobie ze stresem

Stwardnienie rozsiane (SM) – choroba młodych kobiet. Objawy i programy lekowe

Twój mózg co jakiś czas potrzebuje odpoczynku i relaksu. Podpowiadamy, jak to zrobić

Podawano miksturę z piwonii, popularne było picie własnego moczu, koniecznie z lewej dłoni. Jak kiedyś leczono padaczkę

Kobieta stoi na ulicy

Ty czy twój mózg. Kto podejmie decyzję o tym, co dziś obejrzysz na Netfliksie?

Torbiel Tarlova – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie /fot. Adobe Stock

Torbiel Tarlova – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie zmian na kręgosłupie

Kobieta ma orgazm

Orgazm – szczytowanie mózgu. Dlaczego warto w życiu mieć setki orgazmów?

Jakie są objawy i przyczyny chorób neurodegeneracyjnych? Przykłady i sposoby leczenia

Stwardnienie rozsiane – jakie znaczenie ma dieta? Przykłady jadłospisu

Jak działać i pracować efektywnie, by nie przesadzić i nie stać się więźniem własnych celów, radzi psycholog Monika Romanowska: „Do tego trzeba uruchomić swój wewnętrzny barometr”

„Wspomnienia wywołane obrazem albo dźwiękiem są emocjonalnie znacznie mniej nasycone niż te wywołane przez zapachy” – mówi prof. Ewa Czerniawska

Lekarka na sali operacyjnej

Niezwykła operacja mózgu na przytomnej pacjentce. Na sali potrzebny był tłumacz

Nerw sromowy – budowa, funkcje, przyczyny neuralgii nerwu sromowego