Zespół stresu pourazowego jako rezultat traumatycznych wydarzeń w dzieciństwie i czasie rzeczywistym. Jak pomóc osobie z PTSD?

Zespół stresu pourazowego to szereg objawów, które powstają na skutek traumatycznych wydarzeń, których chory był świadkiem lub brał w nich czynny udział. Nie ma na niego lekarstwa. Osobom z tym zespołem można zapewnić jedynie wsparcie psychologiczne i wspomagające leczenie farmakologiczne.

W zespole stresu pourazowego objawy mogą przypominać depresję. Chory unika kontaktów z innymi ludźmi i jest odrętwiały emocjonalnie, także w stosunku do bliskich. Łatwo się irytuje, a jego codzienne zachowanie trudno przewidzieć. Stale odczuwa lęk i niechęć, co może prowadzić do prób samobójczych. Takie osoby potrzebują pomocy specjalisty. Terapia może trwać nawet kilka miesięcy.

Co to jest zespół stresu pourazowego?

Zespół stresu pourazowego (ang. posttraumatic stress disorder, PTSD) to zaburzenia emocjonalne powstałe na skutek traumatycznych wydarzeń, których osoba chora była świadkiem lub brała w nich czynny udział. Jego objawy przypominają depresję i mogą utrzymywać się wiele miesięcy.

Z PTSD zmaga się obecnie blisko 6% populacji. Nie zawsze są to ludzie młodzi, ponieważ trauma pourazowa nie musi rozwijać się od razu. U niektórych chorych pierwsze objawy zespołu stresu pourazowego mogą ujawnić się nawet po 30 latach.

Przyczyny zespołu stresu pourazowego

Przyczyną wystąpienia zespołu stresu pourazowego jest reakcja na traumatyczne wydarzenia, która może być spowodowana różnymi czynnikami np.:

• wypadkiem samochodowym,
• katastrofą spowodowaną przez człowieka,
• przemocą, w tym porwaniem i gwałtem,
• atakiem terrorystycznym,
• śmiercią bliskiej osoby,
• rozpoznaniem poważnej choroby.

Na powstanie PTSD duży wpływ ma również dzieciństwo, które mogło być trudne bogate w złe doświadczenia.

Jakie są objawy zespołu stresu pourazowego?

U wielu osób objawy zespołu stresu pourazowego pojawiają się w ciągu 6 miesięcy od chwili przeżycia traumatycznego wydarzenia. Nie są to sztywne ramy czasowe, ponieważ odporność człowieka na przeżycia może być różna, a jego reakcja na stres opóźniona nawet o kilkanaście lat. Do uruchomienia lawiny zachowań wystarczy jedna sytuacja, którą chory może uważać za podobną do traumy sprzed lat.

Ludzie z zespołem stresu pourazowego odczuwają nieustanny lęk. Przykre wspomnienia i zdarzenia powracają do nich w snach i życiu codziennym. Ponieważ się nie wysypiają, są stale poirytowani i nawet błaha rzecz wyprowadza ich z równowagi. Mają problemy z pamięcią i koncentracją. Wahania nastrojów, gniew i złość określa się terminem klasycznych przy zespole stresu pourazowego objawów fizycznych.

W przebiegu PSTD wyodrębnia się też aspekty psychologiczne. Są to głównie nawracające przykre wspomnienia, które chory przeżywa lub próbuje je wyprzeć ze swojej pamięci. Dzięki nim w organizmie podnosi się poziom adrenaliny, co uniemożliwia wypoczynek i powoduje, że chory jest w stanie ciągłej gotowości.

Jak pomóc choremu na zespół stresu pourazowego?

Dla osoby z PTSD kontakt z innymi ludźmi jest nieistotny, ponieważ izoluje się ona od otoczenia. W takich sytuacjach pomoc bliskich wydaje się pozbawiona sensu, ale w rzeczywistości ma ogromne znaczenie. Chorym z zespołem stresu pourazowego potrzebne jest wsparcie, które zagwarantuje siłę do uporania się z traumą i specjalistyczna pomoc psychologiczna. Niezbędne bywa także leczenie farmakologiczne. Szansa na powrót do normalnego życia jest możliwa dopiero po około roku od momentu rozpoczęcia terapii. Do zdrowia powraca 50% chorych.

Leczenie zespołu stresu pourazowego

Leczenie zespołu stresy pourazowego opiera się psychoterapii i farmakoterapii. Kluczowym elementem jest terapia behawioralno-poznawcza, podczas której chory nabędzie umiejętności radzenia sobie ze stresem i nauczy się akceptowania przykrych dla niego wydarzeń. Podczas spotkań wykorzystuje się zazwyczaj techniki relaksacyjne, których zadaniem jest osłabienie lęku.

Inną metodą leczenia jest desensytyzacja i przetwarzanie poprzez ruch oczu (eye movement desensitization and reprocessing therapy, EMDR). Wodzenie oczami za palcem terapeuty pozwala mózgowi zrozumieć i zaakceptować wydarzenie, które miało miejsce przed chorobą. Jest to tzw. archiwizowanie przeżytych wydarzeń.

Chorzy z zespołem stresu pourazowego bardzo często wymagają leczenia farmakologicznego. Zazwyczaj są to środki antydepresyjne, które mają pomóc w wyciszeniu emocji lub w zasypianiu, np. inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny skuteczne w leczeniu zaburzeń na tle lękowym. Niestety wykazują one działanie uzależniające, dlatego nie powinny być stosowane długotrwale.