Co to jest kauteryzacja? Wskazania do wykonania zabiegu i jego przebieg

Kauteryzacja polega na koagulacji, czyli niszczeniu tkanek głównie energią termiczną lub elektryczną. Wykorzystywane są do tego specjalne urządzenia – kautery lub inaczej przyżegadła. Zabieg ten pozwala na szybkie usuwanie zbędnych fragmentów tkankowych oraz zamykanie krwawiących naczyń krwionośnych.

Kauteryzacja jest metodą szeroko wykorzystywaną w medycynie, szczególnie podczas operacji chirurgicznych – np. w ginekologii jako jedna z technik leczenia zespołu policystycznych jajników u kobiet, które pragną zajść w ciążę oraz w dermatologii przy wycinaniu zmian skórnych.

Na czym polega kauteryzacja?

Kauteryzacja, inaczej przyżeganie, jest to zabieg leczniczy, który polega na termicznym lub rzadziej, chemicznym koagulowaniu (czyli niszczeniu białek budujących każdą tkankę organizmu). Wykorzystywana jest do zaopatrywania krwawiącej powierzchni skóry lub błony śluzowej narządów wewnętrznych, a także do niszczenia rozrostów tkankowych, takich jak brodawki, znamiona czy wyrośla. Metoda ta przyspiesza gojenie się ran chirurgicznych, gdyż szybko zamyka krwawiące naczynia krwionośne w linii cięcia operacyjnego, skraca czas wykonywania zabiegu oraz zmniejsza ryzyko powikłań pooperacyjnych.

Kauteryzacja przeprowadzana jest za pomocą specjalnych przyrządów, tzw. kauterów, inaczej nazywanych żegadłami. Wyróżnia się kauteryzację termiczną – elektryczną, zamrażającą (kriokoagulację, czyli niszczenie tkanki za pomocą zmrożonego kautera), chemiczną (używane są środki chemiczne, szczególnie silnie utleniające stężone kwasy) oraz termokauteryzację (prąd elektryczny wykorzystywany jest do punktowego ogrzewania narzędzia chirurgicznego, co powoduje bezpośrednie przeniesienie ciepła do tkanki). Niektóre ośrodki dysponują także kauteryzacją laserową. Obecnie w medycynie najczęściej wykorzystywane są kautery elektryczne, które tną tkanki za pomocą prądu o wysokiej częstotliwości.

Jakie są wskazania do wykonania kauteryzacji?

Kauteryzacja jest metodą koagulacji tkanek, która znalazła szerokie zastosowanie w całej medycynie. Elektrokauteryzacja jest szczególnie użyteczna podczas zabiegów chirurgicznych, gdyż powoduje automatyczne zamknięcie się naczyń krwionośnych, co znacznie skraca czas trwania operacji i daje lepsze efekty w gojeniu się ran pooperacyjnych.

W ginekologii stosuje się ją w usuwaniu nadżerek szyjki macicy oraz głównie torbieli na jajnikach. Kauteryzacja jajników jest to zabieg przeznaczony przede wszystkim dla pacjentek cierpiących na zespół policystycznych jajników (PCOS), który objawia się zaburzeniami miesiączkowania, pojawieniem się cech męskiego wyglądu oraz obecnością licznych, powiększonych pęcherzyków jajnikowych w badaniu USG. PCOS jest częstą przyczyną niepłodności, a leczenie tej choroby jest wyłącznie objawowe – poprzez leki indukujące owulację oraz elektrokauteryzację jajników. Ułatwienie pacjentkom zajścia w ciąże jest głównym celem wykonywanej kauteryzacji jajników. Zabieg elektrokauteryzacji jajnika przeprowadzany jest metodą laparoskopową, bez otwierania jamy brzusznej. Za pomocą elektrokoagulacji usuwane są nieprawidłowe, przerośnięte pęcherzyki jajnika. Niestety zabieg ten może wiązać się z szybszym wygasaniem czynności rozrodczej jajników i przyspieszeniem menopauzy, gdyż usunięte mogą zostać także zdrowe pęcherzyki.

Kauteryzacja – zastosowanie

W dermatologii kriokauteryzacja (powodująca wymrażanie zbędnych tkanek) jest często używaną techniką niszczenia znamion skórnych, brodawek łojotokowych i zmian rogowaciejących. Termokoagulacja służy do pozbywania się teleangiektazji – trwałych rozszerzeń drobnych naczyń o czerwonym zabarwieniu. Elektrokoagulacja znalazła zastosowanie w usuwaniu zmian nowotworowych skóry. Metody te pozwalają na estetyczne konturowanie tkanek, co ułatwia ich gojenie i zapewnia dobre efekty kosmetyczne.

W otolaryngologii kauteryzacja, szczególnie chemiczna z azotanem srebra, wykorzystywana jest do zamykania małych naczyń w przegrodzie nosa, które są miejscem częstych krwawień. Podczas takiego zabiegu do jamy nosowej wkładany jest nasączony odpowiednim środkiem chemicznym wacik. Po kilku minutach powoduje on obkurczenie naczyń i ustanie krwawienia.

Kauteryzacja wykorzystywana jest także w zabiegach dentystycznych w celu zatamowania krwawień z dziąseł, np. podczas ekstrakcji zębów oraz podczas plastyki wędzidełek warg lub języka. Ta metoda jest stosowana także w leczeniu aft na języku i na dziąsłach.

Kauteryzacji używa się także podczas leczenia zabiegowego niezaawansowanych żylaków odbytu.

Kauteryzacja włosów jest zabiegiem kosmetycznym łączącym odżywcze działanie olejków (mających w swoim składzie wyciągi z miąższu pędów bambusa) z metodami termicznymi. Zabieg ten nie ma wiele wspólnego z medycznym pojęciem kauteryzacji.