Granulocyty to elementy morfotyczne krwi, które pełnią bardzo ważne role w układzie immunologicznym człowieka. Podwyższony lub obniżony poziom leukocytów, do których należą granulocyty, świadczy o toczącym się w organizmie procesie chorobowym. Badaniem, które umożliwia ocenę jakościową i ilościową poszczególnych rodzajów granulocytów (neutrofili, bazofili i eozynofili) jest morfologia krwi z rozmazem.
Co to są granulocyty?
Granulocyty to komórki układu odpornościowego z grupy leukocytów (białych krwinek). W ludzkim organizmie znajduje się ich aż sto miliardów. Powstają z komórek macierzystych w procesie granulocytopoezy, który zachodzi w szpiku kostnym. Po wytworzeniu granulocyty wędrują do układu krążenia, gdzie pełnią swoje funkcje przez 7-12 godzin, a następnie ulegają apoptozie, czyli programowanej śmierci.
Budowa granulocytów
Granulocyt to kulista komórka polimorfonuklearna, która zawiera jądro oraz ziarnistości. Młodociane granulocyty mają jądro niepodzielone i są nazywane granulocytami pałeczkowatymi. W nieco starszych komórkach jądro jest dwusegmentowe, natomiast w granulocytach dojrzałych jądro ma pięć segmentów. Te typy leukocytów to granulocyty segmentowane. Granulocyty z większą, nieprawidłową liczbę segmentów obserwuje się m.in w przebiegu białaczki i przewlekłego zapalenia nerek.
W ziarnistościach granulocytów znajdują się różne substancje, które komórki uwalniają w procesie egzocytozy. Wyróżnia się cztery rodzaje ziarnistości. Ziarnistości azurofilne gromadzą białka o działaniu antybakteryjnym, antywirusowym i antygrzybicznym oraz enzymy proteazy niszczące drobnoustroje. Ziarnistości żelatynazynowe zawierają m.in. acetylotransferazę, lipokalinę i lizozym o silnych właściwościach antybakteryjnych.
Ziarnistości wydzielnicze składają się z albuminy, białek osocza i fosfatazy zasadowej, a w ziarnistościach specyficznych przechowywana jest histaminaza, kolagenaza i laktoferyna. Kiedy granulocyt rozpozna patogen, rozpuszcza jego błonę komórkową i wykorzystuje zgromadzone w ziarnistościach substancje do unicestwienia obcej komórki.
Rodzaje granulocytów
Granulocyty dzieli się na trzy rodzaje:
- granulocyty kwasochłonne (eozynofile -EOS),
- granulocyty zasadochłonne (bazofile -BASO),
- granulocyty obojętnochłonne (neutrofile – NEUT).
Podział ten uwzględnia różnice w budowie, funkcjach oraz zdolności granulocytów do pochłaniania wybranych barwników.
Granulocyty kwasochłonne stanowią 1-6 proc. wszystkich leukocytów. Kiedy oglądamy je pod mikroskopem, widzimy, że mają kształt oprawek okularów. Pod wpływem eozyny barwią się na kolor ceglastoczerwony. Funkcją eozynofilii jest niszczenie alergenów i pasożytów w procesie fagocytozy. Pomimo korzystnego działania na organizm, granulocyty kwasochłonne mogą też przyczyniać się do pojawienia się astmy oskrzelowej.
Granulocyty zasadochłonne stanowią 1 proc. wszystkich leukocytów. Pełnią ważną rolę w odporności komórkowej, biorą udział w procesach zapalnych oraz uwalniają histaminę, która wywołuje objawy typowe dla alergii, takie jak: pokrzywka, nieżyt nosa, zaczerwienie czy bóle brzucha. Po wykonaniu rozmazu krwi bazofile barwią się na niebiesko. W morfologii krwi określane są skrótem BASO.
Granulocyty obojętnochłonne to najliczniejsze komórki z grupy leukocytów. Organizm wykorzystuje je do obrony przed drobnoustrojami. Podobnie jak eozynofile, neutrofile mają zdolność do fagocytozy i niszczenia patogenów.
Norma na granulocyty
Prawidłowy skład procentowy leukocytów w rozmazie krwi obwodowej jest następujący:
- granulocyty obojętnochłonne: 1800 – 8000/µl; w tym granulocyty pałeczkowate: 3-5 proc. oraz granulocyty segmentowane: 57-65 proc.,
- granulocyty kwasochłonne (eozynofile): 50–400/µl, 2-4 proc.,
- granulocyty zasadochłonne (bazofile): 0–300/µl, 0-1 proc..
Czasami we krwi znajdują się również niedojrzałe granulocyty (IG), czyli młodociane formy białych krwinek. Są one produkowane w większej ilości podczas stanu zapalnego organizmu, ich liczba może też wzrosnąć w czasie ciąży. Wysoki poziom tych form leukocytów obserwuje się w białaczce szpikowej.
Podwyższony i obniżony poziom granulocytów
Podwyższony poziom leukocytów określany jest jako leukocytoza. Do przyczyn wysokiej liczby granulocytów kwasochłonnych zalicza się:
- stany zapalne organizmu,
- zakażenia bakteryjne, wirusowe i pasożytnicze (wzrasta w nich szczególnie poziom granulocytów pałeczkowatych),
- choroby nowotworowe,
- alergie,
- choroby płuc,
- choroby tkanki łącznej.
Obniżony poziom leukocytów to leukopenia. Spadek wytwarzania białych krwinek ma miejsce w chorobach szpiku kostnego, niektórych infekcjach bakteryjnych i pierwotniakowych oraz w chorobach zakaźnych. Wyższe ryzyko spadku liczby granulocytów występuje u osób po urazach i zabiegach operacyjnych, chorych leczonych glikokortykosteroidami i u osób narażonych na przewlekły stres.
Podwyższony poziom bazofilii (bazofilia) obserwuje się w alergiach, chorobach reumatycznych, niedoczynności tarczycy i chorobach zapalnych jelit. Niski poziom bazofili (bazopenia) występuje u chorych z nadczynnością tarczycy i kory nadnerczy, zapaleniem płuc, narażonych na przewlekły stres oraz leczonych antybiotykami lub glikokortykosteroidami.
Bibliografia:
- Ł. Pijanowski, M. Chadzińska, Neutrofile – nieustraszeni pogromcy patogenów, Wszechświat 113 4/6 2012.
- W. Traczyk, Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- A. Szczeklik, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2018.
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
„20 proc. pacjentek, niejednokrotnie nawet z zaawansowaną endometriozą, nie ma żadnych dolegliwości bólowych” – mówi dr Jan Olek
Uważano, że kobietom papierosy szkodzą szczególnie, niszcząc nie tyle ich zdrowie, co moralność. Jak kiedyś leczono tytoniem
„Perspektywa psychoterapeuty nie ogranicza się do spojrzenia na indywidualne cierpienie. Sięga do tego, co się dzieje między światem a człowiekiem” – mówi Bogdan de Barbaro
