Hormony tarczycy – za co odpowiadają? Normy i badanie
Hormony tarczycy w organizmie człowieka odpowiadają za wiele procesów metabolicznych. W razie pojawienia się określonych objawów klinicznych konieczne jest wykonanie badania hormonów tarczycy. Diagnostykę można wykonać zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.
Jakie hormony produkuje tarczyca? W jaki sposób działają?
Tarczyca to narząd wewnątrzwydzielniczy zlokalizowany w szyi i przylegający do tchawicy nieco poniżej krtani. Zbudowana jest z dwóch płatów i łączącej je węziny (cieśni). Podstawową jednostką czynnościową gruczołu są komórki pęcherzykowe wypełnione koloidem zawierającym tyreoglobulinę (Tg). To białko stanowiące magazyn hormonów tarczycy, a także miejsce, w którym jod jest wprowadzany do cząstek tyrozyny:
- pomiędzy pęcherzykami tarczycy zlokalizowane są komórki C produkujące kalcytoninę,
- spośród wszystkich hormonów produkowanych przez tarczycę, najwięcej powstaje tyroksyny (T4). Wydzielana do krwi, wiąże się z białkami i pełni przede wszystkim funkcję prohormonu,
- tyroksyna na obwodzie jest odjodowywana do trijodotyroniny (T3). Częściowo T3 jest bezpośrednio wydzielana z tarczycy i to właśnie ten hormon wykazuje główną aktywność obwodową na narządy.
Wymienione wyżej związki wydzielane są pod wpływem TSH, czyli przysadkowej tyreotropiny. Niedobór hormonów tarczycy stymuluje przysadkę do wydzielania TSH, a ich nadmiar hamuje proces. Stąd w diagnostyce chorób tarczycy w pierwszej kolejności rutynowo wykonuje się przesiewowe badanie TSH.
Za co odpowiadają hormony tarczycy? Działają na większość tkanek w organizmie. Zwiększają katabolizm białek, aktywują lipogenezę w wątrobie i lipolizę w wątrobie oraz tkance tłuszczowej, powodują zmniejszenie stężenia cholesteroli, zwiększają zużycie węglowodanów. Ich nadmiar lub niedobór skutkuje wielokierunkowymi zaburzeniami pracy organizmu człowieka.
| |
| tyroksyna (T4) | |
| trójjodotyronina (T3) | |
| parathormon | |
| kalcytonina |
Hormony tarczycy. Badanie i normy
Do sprawdzenia, czy produkcja hormonów tarczycy jest prawidłowa, konieczne są badania krwi. Taką diagnostykę wykonuje się na czczo, pobierając próbkę krwi z żyły łokciowej. Profilaktycznie wykonują ją kobiety w ciąży, a także planujące ją, ponieważ zaburzenie poziomu hormonów tarczycy może mieć poważne konsekwencje dla rozwoju dziecka.
Badania hormonów tarczycy obejmują również badanie TSH, ponieważ w przypadku początkowych nieprawidłowości w zakresie pracy gruczołu stężenie T4 i T3 może być w normie przy jednoczesnym niedoborze lub nadmiarze TSH. W diagnostyce oznacza się przede wszystkim frakcje wolne, tzn. FT3 i FT4. Normy hormonów tarczycy zostały przedstawione w poniższej tabeli.
| Hormony tarczycy – normy | |
| T3 całkowita (TT3) | 1,3-3,1 nmol/l |
| T3 wolna (FT3) | 4,0-7,8 pmol/l |
| T4 całkowita (TT4) | 58-154 nmol/l |
| T4 wolna (FT4) | 11,8-24,6 pmol/l |
Poziom hormonów tarczycy. Cena badania
Ile kosztują hormony tarczycy? Cena badania jest uzależniona od laboratorium, w którym planujesz diagnostykę, a także od tego, czy otrzymałaś skierowanie w ramach wizyty na Narodowy Fundusz Zdrowia od endokrynologa lub internisty. Koszt badań wykonywanych prywatnie wynosi około:
- FT4 i FT3 – 30 zł,
- TT3 – 35 zł,
- TT4 – 35 zł,
- TSH – 20 zł.
Kiedy wykonuje się badania hormonów tarczycy?
Badanie hormonów tarczycy wykonuje się w takich sytuacjach klinicznych jak:
- objawy nadczynności lub niedoczynności tarczycy,
- ciąża,
- nieprawidłowy poziom TSH w badaniach przesiewowych,
- stosowane leki przeciwtarczycowe,
- stosowane leki w niedoczynności (suplementacja hormonów),
- monitorowanie leczenia chorób tarczycy.
Hormony tarczycy. Objawy ich nadmiaru i niedoboru
Nadmiar hormonów tarczycy, czyli nadczynność tarczycy, objawia się m.in. w następujący sposób:
- drażliwość,
- utrata masy ciała mimo tego, że chory się nie odchudza i ma zwiększony apetyt,
- nietolerancja ciepła,
- nietolerancja wysiłku fizycznego,
- bezsenność,
- wilgotna i ciepła skóra,
- wypadanie włosów,
- nadciśnienie tętnicze,
- drżenie rąk,
- biegunki.
Niedobór hormonów tarczycy, czyli niedoczynność gruczołu, również daje dość charakterystyczne objawy, takie jak:
- nadmierny przyrost masy ciała mimo braku zmiany stylu życia i diety,
- problemy z koncentracją,
- nadmierna senność,
- nietolerancja zimna,
- wolna akcja serca,
- bóle stawów,
- zaparcia,
- matowe i łamliwe paznokcie,
- sucha skóra,
- łysienie,
- zmniejszenie potliwości,
- zaburzenia miesiączkowania.
Bibliografia:
- Bancos I., Thyroid and Parathyroid Hormones, Endocrine Society 2022.
- https://my.clevelandclinic.org/health/articles/22391-thyroid-hormone [dostęp 14.10.2024].
- InformedHealth, In brief: How does the thyroid gland work?, National Libary of Medicine 2024.
- Shahid M. A., Ashraf M. A., Sharma S., Physiology, Thyroid Hormone, StatPearls 2023.
Aktualizacja treści: inż. Agata Domagała
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
się ten artykuł?
Najpopularniejsze
Lekarka chorująca na raka wymienia pięć sygnałów ostrzegawczych, które mogą świadczyć o nowotworze
„Nie myślałem, że życie zgotuje mi taki scenariusz”. Tomasz Jakubiak zwrócił się do fanów z prośbą o pomoc
Chodzisz szybko czy wolno? Tempo chodu zdradza, jak twój organizm się starzeje
Ciężarna kobieta zadławiła się i zmarła. Noworodek przeżył dzięki ratunkowemu cesarskiemu cięciu
Mudry – 10 układów dłoni, dzięki którym poprawisz swoje zdrowie fizyczne i psychiczne
Czym są czerwone plamy na nogach i co może być ich przyczyną?
Wycofano szczepionkę po śmierci pacjenta. „Działanie prewencyjne” – tłumaczy GIF
