Tyroksyna (T4) – co to, podwyższony i niski poziom, lek

Tyroksyna jest jednym z głównych hormonów wydzielanych przez tarczycę. W diagnostyce często przeprowadza się rutynowe badanie stężenia tego hormonu we krwi, aby wykryć nieprawidłowe funkcjonowanie gruczołu.

Co to jest tyroksyna (T4)?

Tyroksyna (T4) jest głównym hormonem wydzielanym do krwiobiegu przez tarczycę. Przez gruczoł wydzielana jest jedynie forma nieaktywna i większość jej jest przekształcana do formy aktywnej zwanej trójjodotyroniną przez narządy, takie jak wątroba i nerki. Hormony tarczycy odgrywają istotną rolę w regulacji tempa metabolizmu organizmu, funkcji serca i układu pokarmowego, kontroli mięśni, rozwoju mózgu i kości.

Co to jest hormon tyreotropowy (TSH)?

TSH jest wytwarzane i uwalniane do krwiobiegu przez przysadkę mózgową. Kontroluje produkcję hormonów tarczycy, tyroksyny i trójjodotyroniny, wiążąc się z receptorami zlokalizowanymi na komórkach tarczycy.

Trójjodyturonina (T3) – czym jest?

Trójjodotyronina jest aktywną postacią hormonu tarczycy, tyroksyny. Około 20 proc. trójjodotyroniny jest wydzielane do krwiobiegu bezpośrednio przez tarczycę. Pozostałe 80 proc. powstaje w wyniku konwersji tyroksyny przez narządy takie jak wątroba i nerki.

Tyroksyna – działanie

Produkcja i uwalnianie hormonów tarczycy, tyroksyny i trójjodotyroniny, jest kontrolowane przez system pętli sprzężenia zwrotnego, który obejmuje podwzgórze w mózgu oraz przysadkę mózgową i tarczycę. Podwzgórze wydziela hormon uwalniający tyreotropinę, który z kolei pobudza przysadkę mózgową do produkcji hormonu stymulującego tarczycę. Hormon ten pobudza tarczycę do produkcji hormonów tarczycy, tyroksyny i trójjodotyroniny.

Wraz ze wzrostem poziomu hormonów tarczycy (tyroksyny i trójjodotyroniny) zapobiegają one uwalnianiu zarówno hormonu kontrolującego tyreotropinę, jak i hormonu tyreotropowego. System ten pozwala organizmowi na utrzymanie stałego poziomu hormonów tarczycy w organizmie.

Czym jest wolna tyroksyna? Test FT4

Test TF4, sprawdzający obecność wolnej tyroksyny, służy do oceny czynności tarczycy i diagnozowania chorób, w tym nadczynności i niedoczynności tarczycy.

Wysoki wynik T4 – przyczyny i objawy

Uwalnianie zbyt dużej ilości tyroksyny we krwi nazywane jest tyreotoksykozą. Może to być spowodowane nadczynnością tarczycy, jak w chorobie Gravesa-Basedowa czy zapaleniu tarczycy. Duże ilości T4, T3 lub obu mogą powodować nadmiernie wysokie tempo metabolizmu. Nazywa się to stanem hipermetabolicznym. Niektóre z objawów nadczynności tarczycy to:

• nerwowość,
• drażliwość,
• zwiększone pocenie się,
• bicie serca,
• drżenie rąk,
• niepokój,
• trudności w zasypianiu,
• przerzedzenie skóry,
• cienkie, kruche włosy
• osłabienie mięśni.

Chory schudnie pomimo dobrego apetytu, a u kobiet krwawienie miesiączkowe może być skąpe, a miesiączki zaczynają występować rzadziej. Ponieważ nadczynność tarczycy zwiększa metabolizm, wiele osób chorych ma początkowo dużo energii.

W chorobie Gravesa-Basedowa, która jest najczęstszą postacią nadczynności tarczycy, oczy mogą wyglądać na powiększone i wytrzeszczone, ponieważ górne powieki są nienaturalnie uniesione. Niektórzy chorzy mają obrzęk przedniej części szyi spowodowany powiększeniem tarczycy (wole).

Niski poziom T4 – przyczyny i objawy

U osoby z niedoczynnością tarczycy poziom T4 we krwi będzie niski, a TSH wysoki. Oznacza to, że tarczyca nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów, a przysadka rozpoznaje to i odpowiednio reaguje, wytwarzając więcej TSH, próbując wymusić produkcję hormonów z tarczycy.

W rzadszym przypadku niedoczynności tarczycy z powodu niewydolności przysadki hormon tarczycy T4 będzie niski, ale poziom TSH również będzie niski. W tych warunkach tarczyca zachowuje się „odpowiednio”, ponieważ może wytwarzać hormony jedynie w odpowiedzi na sygnały TSH z przysadki mózgowej. Ponieważ przysadka nie wytwarza wystarczającej ilości TSH, tarczyca nie będzie w stanie wytworzyć wystarczającej ilości T4.

Hormony tarczycy są niezbędne dla rozwoju fizycznego i umysłowego, dlatego nieleczona niedoczynność tarczycy przed urodzeniem lub w dzieciństwie może powodować upośledzenie umysłowe i spowolnienie wzrostu. Niedoczynność tarczycy u dorosłych powoduje spowolniony metabolizm. Może powodować takie objawy, jak:

• zmęczenie,
• nietolerancja niskich temperatur,
• niskie tętno,
• przyrost masy ciała,
• zmniejszony apetyt,
• słaba pamięć,
• depresja,
• sztywność mięśni
• zmniejszona płodność.

Czym jest lewotyroksyna (tyroksyna w tabletkach)

Lewotyroksyna jest lekiem na receptę. Występuje w postaci tabletki lub kapsułki przyjmowanej doustnie i należy do klasy leków hormonalnych. Działa, dostarczając organizmowi hormon, który tarczyca wytwarzałaby, gdyby funkcjonowała normalnie. Jest stosowana w głównie leczeniu niedoczynności tarczycy, ale może być różnie używana w leczeniu wola, czyli powiększenia tarczycy.

Bibliografia:

1. Helfand M. Screening for Thyroid Disease. Rockville, MD: Agency for Healthcare Research and Quality; 2004. [1 October 2014]. Systematic Evidence Review No. 23;
2. M. Connors, et al. Feedback regulation of thyrotropin by thyroxine under physiological conditions. Am. J. Physiol 1981.