Logoterapia, czyli człowiek odpowiedzialny

Coraz więcej osób uskarża się na poczucie bezsensu i życiowej próżni. Odpowiedzią na ich cierpienie może być logoterapia, nurt terapii egzystencjalnej stworzony przez niezwykłego człowieka i psychoterapeutę żydowskiego pochodzenia Viktora Frankla.

Nazwa terapii wywodzi się od greckiego logos (sens). Frankl – więzień niemieckich obozów koncentracyjnych Auschwitz i Dachau – przeżył w nich krańcowy koszmar (zamordowano mu całą rodzinę, był torturowany i oczekiwał śmierci). W tych najgorszych do wyobrażenia warunkach odkrył, że niezależnie od warunków zewnętrznych jest wewnętrznie wolny i może decydować o jakości swoich myśli, przekonań, zasad i postaw wobec świata. Victor Frankl przetrwał obóz, a owocem jego przeżyć są książki, m.in.: „Człowiek w poszukiwaniu sensu”, „Człowiek cierpiący” oraz „Psycholog w obozie koncentracyjnym”.

Logoterapia – główne założenia

„Ten, kto zna dlaczego życia, pokona prawie każde jak”. To właśnie maksyma Nietzschego bywa uważana za statut logoterapii, której twórca cierpiał katusze w obozach koncentracyjnych. Jak uczył Frankl, nawet tragiczne i negatywne aspekty życia, jak na przykład nieuniknione cierpienie, mogą zamienić się w triumf ludzkiego ducha, jeśli tylko umiemy przyjąć właściwą postawę wobec naszej sytuacji. Zawsze możemy dokonać wyboru, bo dysponujemy samoświadomością, wyobraźnią, sumieniem i wolną wolą. Mając te atuty, nie zależymy od tego, co na zewnątrz. Możemy kształtować siebie samych i przyjąć odpowiedzialność za swój los.

Logoterapia – dla kogo?

Sprawdzi się u osób, które przeżywają kryzys egzystencjalny, czują pustkę, nie radzą sobie z cierpieniem, depresją, nałogiem, agresją. Pomoże tym, którzy potrzebują pomocy po doświadczeniu straty spowodowanej chorobą lub śmiercią. Może być wyjściem dla osób, którym nie pomogła klasyczna psychoterapia.

Logoterapia – cele i efekty

Krótka definicja mówi: logoterapia jest wsparciem w poszukiwaniu znaczenia. Skupia się na leczeniu kryzysów egzystencjalnych, które pojawiają się w wyniku ciężkich doznań życiowych. Terapia pomaga pacjentowi spojrzeć na życie z innych punktów widzenia i dostrzec w nim wartość. Może uwolnić od poczucia pustki i pomóc wskazać rozwiązania życiowych rozterek oraz nakreślić nowe, efektywne zadania życiowe.

Logoterapia – ograniczenia

Tezy logoterapii bywają krytykowane za podobieństwo do tez religijnych, np. za zbytni nacisk na duchowość człowieka oraz za zbliżenie bardziej do wiary niż nauki. Krytycy podkreślają też, że logoterapia redukuje złożoną naturę człowieka, bo wszelkich motywów działania upatruje w „woli rozumienia” (podobnie jak Freud redukował motywy człowieka do „pędu do przyjemności”, a Adler do „woli mocy”).

Logoterapia – metoda

Terapia jest zawsze indywidualna. Najczęściej przybiera formę doradztwa lub konsultacji. Polega przede wszystkim na psychoedukacji, pokazaniu ścieżki, którą klient może zastosować w swoim życiu. Sednem terapii jest wspólna analiza egzystencji klienta. Terapeuta nie interpretuje symptomów, nie poucza, nie daje rad. Poprzez „dialog sokratejski” i pytania niejako zmusza klienta do refleksji nad własnymi przekonaniami i sytuacjami, w których uczestniczy. Może zastosować pomocne techniki terapeutyczne, np. dyrektywy paradoksalne (tj. zalecenia, by pacjent wystawiał się na działanie tego, co przynosi mu największe cierpienie, czyli by „przezwyciężył objawy choroby trucizną”). Może stosować też tzw. logodramę. Polega ona na wyobrażeniu sobie przez pacjenta samego siebie na łożu śmierci po to, by spojrzeć na własne życie z dystansu.

Logoterapia – czas

Czas trwania terapii zależy od nasilenia problemu i od oczekiwań klienta. Zazwyczaj zamyka się w 10 godzinach.