Palazzoli – szkoła mediolańska. Zrozumieć taniec rodzinny

Tzw. szkoła mediolańska jest obecnie jedną z najpopularniejszych metod psychoterapii rodzin w ramach podejścia systemowego. Stworzyło ją czterech badaczy, którzy w 1967 r. założyli w Mediolanie Instytut Badań nad Rodziną.

Zespół tworzyli psychoanalitycy: Mara Selvini Palazzoli, Giuliana Prata, Luigi Boscolo oraz Gianfranco Cecchin. Nakreślone przez nich metody terapii rodzinnej były tak innowacyjne, że zyskały status odrębnego kierunku w psychoterapii. Z czasem wykształciły się dwie szkoły – klasyczna i tzw. postmediolańska. Różnice między nimi zostały opisane w książce „Family Games: General Models of Psychotic Processes in the Family” (1989) autorstwa Selvini Palazzoli i jej współpracowników.

Palazzoli – główne założenia

W myśl założeń szkoły mediolańskiej rodzina to spójny, odrębny, samoregulujący się byt, czyli system. Między członkami każdej rodziny mają miejsce różnorakie „gry”. Polegają one na tym, że poszczególne osoby w systemie przyjmują na stałe określone role i zachowania (np. czarnej owcy, kozła ofiarnego, szefa, osoby poświęcającej się dla innych, męczennika, wiecznego dziecka etc.). Członkowie rodziny uczestniczą w grach od pokoleń, głównie z przyzwyczajenia lub nakazu lojalności. W dysfunkcyjnym, niezdrowym systemie rodzinnym pod wpływem długofalowych gier mogą pojawić się zaburzenia psychiczne. Wielką zasługą szkoły mediolańskiej jest określenie technik, które pozwalają przerwać grę rodzinną i uzdrowić system.

Palazzoli –  dla kogo?

Metody terapeutyczne szkoły mediolańskiej przynoszą dobre efekty przy leczeniu zaburzeń psychotycznych, gdy istnieje podejrzenie, że powstały one w wyniku prowadzonych przez rodzinę gier oraz zasad panujących nieraz od pokoleń. Do takich zaburzeń należy np. jadłowstręt psychiczny (anoreksja). Są znakomitym narzędziem przy uzdrawianiu relacji rodzinnych. Znajdują też zastosowanie w terapii indywidualnej (patrz również: Terapia systemowa).

Palazzoli – cele i efekty

Kiedy psychoterapeuta rozpozna system rodzinny i ustali, w jakie gry grają jego członkowie oraz jakie panują w rodzinie zasady, skupia się na znalezieniu „punktu węzłowego”, czyli newralgicznego miejsca w rodzinie (zasad, uczuć lub zwyczajów), którego zmiana spowoduje zmianę całego systemu. Dzięki zastosowaniu odpowiednich technik terapeuta potrafi przerwać rodzinne gry i uzdrowić system, a w konsekwencji poszczególnych członków rodziny.

Palazzoli – ograniczenia

Terapia rodziny wymaga zgody i uczestnictwa wszystkich jej członków oraz ujawnienia historii rodziny. Jest utrudniona, gdy na sesje nie przybywają (lub całkowicie odmawiają terapii) osoby uczestniczące w systemie.

Palazzoli – metoda

„Myl się umyślnie”, „Stań w garażu o 7 rano i czyść buty”. Takie zalecenia może usłyszeć pacjent w ramach terapii w duchu szkoły mediolańskiej. Te niezwykłe metody są elementem innowacyjnej techniki terapeutycznej zwanej interwencją paradoksalną. Polega ona na eksponowaniu tych elementów, które stanowią główny problem w „rytualnym rodzinnym tańcu”, czyli dominujących grach. Terapeuta poleca członkom rodziny, by rozmyślnie „praktykowali” patologiczne zachowanie (np. chory na depresję pacjent ma celowo wywołać u siebie objawy depresji, poszukując najbardziej niedogodnych i smutnych warunków). Ta technika ma wywołać odmienne skojarzenia w stosunku do znanych już emocji. Dzięki temu pacjent uzyskuje kontrolę nad chorobą.

Terapeuci szkoły mediolańskiej przywiązują wagę do szybkiego formułowania hipotez na temat systemu rodzinnego. Chodzi o to, by uodpornić się na indoktrynację rodziny i przedstawianą przez rodzinę „oficjalną wersję” jej trudności. Psycholog musi zachować neutralność: nie wolno mu wspierać ani oceniać poszczególnych członków rodziny. Nie może także dać się wciągnąć w gry: powinien pozostać poza systemem rodzinnym.

Palazzoli – czas

Sesje terapeutyczne przebiegają w cyklu comiesięcznych spotkań (patrz także: Terapia systemowa).