Noradrenalina – działanie, objawy niedoboru i nadmiaru, lek

Noradrenalina jest substancją pełniącą w organizmie funkcje hormonu i neuroprzekaźnika. „Walcz lub uciekaj” – to typ sytuacji, do której działanie noradrenaliny ma nas przystosować. Jakie są objawy nadmiaru lub niedoboru noradrenaliny? Na czym polega związek między tym neuroprzekaźnikiem i depresją? W jakich sytuacjach noradrenalinę wykorzystuje się jako lek?

Co to jest noradrenalina?

Noradrenalina (inaczej norepinefryna) jest związkiem pełniącym funkcje hormonu i neuroprzekaźnika. Substancję zalicza się do grupy katecholamin, z której pochodzą także adrenalina i dopamina. Działanie noradrenaliny odpowiada przede wszystkim za reakcję organizmu na sytuacje stresowe.

Działanie noradrenaliny

Jak noradrenalina wpływa na nasze funkcjonowanie? Przede wszystkim (we współpracy z adrenaliną) wywołuje odpowiedź na sytuację „walcz lub uciekaj”, czyli przygotowuje organizm do podejmowania szybkich decyzji i natychmiastowego działania. Związane z tym jest wiele zmian przystosowawczych w fizjologii, m.in.:

• wzrost tętna i ciśnienia krwi,
• wzrost poziomu glukozy we krwi,
• zwiększony napływ krwi do mięśni szkieletowych,
• zmniejszenie ukrwienia układu pokarmowego i zwolnienie motoryki jelit.

Oprócz tego noradrenalina wpływa także na psychikę. Powoduje pobudzenie emocjonalne i poprawę pamięci, wzmacnia czujność oraz koncentrację.

Badanie stężenia noradrenaliny

Badanie stężenia noradrenaliny wykonuje się zwykle w połączeniu z innymi katecholaminami. Test wykorzystywany jest przede wszystkim w diagnostyce rzadkich, zazwyczaj łagodnych nowotworów: guza chromochłonnego nadnerczy, przyzwojaka lub – rozpoznawanego na ogół u dzieci – nerwiaka zarodkowego.

Próbką do badania poziomu noradrenaliny i innych katecholamin mogą być:

• mocz z 24-godzinnej zbiórki – stężenie katecholamin podlega fluktuacjom w ciągu dnia; poddanie badaniu próbki z całodniowej zbiórki moczu pozwala na uwzględnienie w wyniku także okresowych wzrostów produkcji hormonów,
• krew – oznaczenie wykonywane w sytuacji wystąpienia nagłego epizodu nadciśnienia tętniczego.

Noradrenalina – nadmiar

Nadmiar noradrenaliny i innych katecholamin w badaniu moczu lub krwi, któremu towarzyszą nagłe epizody objawów, takich jak:

• nadciśnienie tętnicze (szczególnie, gdy po wdrożeniu leczenia nie występuje znaczna poprawa),
• ostre bóle głowy,
• pocenie się,
• palpitacje serca,
• drżenie,

może wskazywać na występowanie nowotworu: guza chromochłonnego nadnerczy, przyzwojaka lub – u dzieci – nerwiaka zarodkowego. Do potwierdzenia choroby potrzebna jest jednak dalsza diagnostyka.

Warto wspomnieć, że na poziom noradrenaliny i innych katecholamin wpływają czynniki związane ze stylem życia: stres, palenie papierosów, dieta (m.in. spożywanie produktów zawierających kofeinę, alkoholu). W związku z tym, nie w każdym przypadku nadmiar noradrenaliny w badaniu wynika z występowania nieprawidłowości – czasami może być spowodowany normalną produkcją hormonów w odpowiedzi na wymienione czynniki. Szczególnie dotyczy to nieznacznego przekroczenia norm.

Niedobór noradrenaliny

Objawy niedoboru noradrenaliny to przede wszystkim:

• niskie stężenie glukozy we krwi,
• obniżone ciśnienie krwi i tętno,
• niepokój,
• brak energii,
• bóle głowy,
• trudności w zasypianiu,
• problemy z koncentracją.

Ograniczenie dostępności neuroprzekaźników, takich jak noradrenalina, serotonina i dopamina w niektórych obszarach mózgu (m.in. ciele migdałowatym, hipokampie) powiązane jest również z występowaniem depresji. Tę wiedzę wykorzystuje się w terapii farmakologicznej choroby. Leki antydepresyjne hamują wychwyt serotoniny i/lub noradrenaliny, co powoduje wzrost stężenia tych neuroprzekaźników w szczelinie między komórkami nerwowymi.

Noradrenalina jako lek

Noradrenalina jako lek wykorzystywana jest przede wszystkim do podniesienia ciśnienia krwi. Stosuje się ją w m.in. w terapii:

• zawału serca,
• tamponady osierdziowej,
• niskiego ciśnienia krwi,
• wstrząsu septycznego,
• wstrząsu neurogennego.

Bibliografia:

1. Tank W. A., Lee Wong D. (2015) Peripheral and central effects of circulating catecholamines, Comprehensive Physiology, 5: 1-15.
2. Curtis B. M., O’Keefe Jr J. H. (2002) Autonomic Tone as a Cardiovascular Risk Factor: The Danger of Chronic Fight or Flight, 77(1): 45-54.
3. American Association for Clinical Chemistry (2020) Catecholamines.