Antykoncepcja hormonalna a badania. Jakie wykonać przed i w trakcie?

Stosowanie antykoncepcji hormonalnej jako metody zapobiegania ciąży nie jest obojętne dla zdrowia. Badania kontrolne i antykoncepcja to nierozłączny duet. Warto mieć pewność, że organizm funkcjonuje bez zarzutu. Szczególnie ważne jest samobadanie piersi, które wykonuje się w domu raz w miesiącu.

Badania przed antykoncepcją

– Antykoncepcja hormonalna należy do najczęściej używanych przez kobiety metod zapobiegania ciąży. Polega ona na stosowaniu preparatów, które zawierają syntetyczne hormony płciowe – estrogeny i/lub progestagenu – tłumaczy dr n. med. Jan Domitrz, specjalista położnictwa, ginekologii oraz endokrynologii w białostockiej klinice Artemida.

Zdaniem doktora Domitrza, oprócz pożądanego efektu, antykoncepcja hormonalna może wywoływać także niekorzystne zmiany w organizmie, dlatego szereg badań kontrolnych należy wykonać jeszcze przed rozpoczęciem stosowania tej metody zapobiegania ciąży. – Pozwolą one upewnić się, czy ta metoda antykoncepcji jest na pewno bezpieczna dla pacjentki i czy nie wywoła skutków ubocznych ani też, co się zdarza, powikłań – zaznacza ginekolog.

Mowa o takich badaniach jak:

• morfologia krwi,
• poziom hormonów tarczycy (TSH),
• poziom glukozy na czczo,
• cytologia,
• badanie ginekologiczne w gabinecie lekarskim,
• badanie piersi,
• USG narządów rodnych,
• USG piersi.

Jakie badania robić regularnie?

Na podstawie wyników badań oraz wywiadu z pacjentką lekarz zaproponuje odpowiedni preparat. Natomiast w okresie przyjmowania pigułek również należy pamiętać o monitorowaniu stanu zdrowia. Dr Jan Domitrz podkreśla, że opieka nad kobietą przyjmującą tabletki antykoncepcyjne wymaga regularnej kontroli ginekologicznej.

– Należy pamiętać o systematycznym, corocznym badaniu ginekologicznym, którego uzupełnieniem jest badanie USG, a także o badaniach cytologicznych. Te ostatnie są szczególnie ważne, ponieważ pozwalają na wykrycie wczesnego stadium raka szyjki macicy. Dzięki cytologii, jeśli jest wykonywana regularnie, udaje się zapobiec 60–80 proc. inwazyjnego raka szyjki macicy – wyjaśnia ginekolog.

– Podczas stosowania antykoncepcji bardzo ważna jest również samokontrola piersi – dodaje dr Jan Domitrz z Artemidy. Powinno się ją wykonywać raz w miesiącu. Samobadanie piersi składa się z dwóch etapów: obserwacji piersi oraz badania palpacyjnego (w pozycji leżącej, stojącej oraz pod prysznicem).

Dlaczego to tak ważne? Stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej może zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworu piersi. Badania Uniwersytetu Kopenhaskiego, które trwały ok. 11 lat i objęły 1,8 mln kobiet, wykazały, że stosowanie tej metody zapobiegania ciąży (w formie tabletek, zastrzyków, plastrów czy wkładek wewnątrzmacicznych) może zwiększać ryzyko pojawienia się nowotworu piersi średnio o 20 proc. Im dłużej hormonalna antykoncepcja jest stosowana, tym to ryzyko jest większe.

Tabletki antykoncepcyjne a badania krwi

Dr Jan Domitrz dodaje, że w sytuacji braku objawów klinicznych w zasadzie nie ma potrzeby wykonywania innych badań. – Natomiast w momencie pojawienia się objawów klinicznych trzeba ocenić funkcje wątroby, sprawdzić układ krzepnięcia, dobrze jest także wykonać badania morfologiczne. Jednak te badania nie są badaniami profilaktycznymi wymaganymi do rutynowego wykonania u kobiet stosujących antykoncepcję – zaznacz dr Domitrz.

Stosowanie hormonalnej antykoncepcji zwiększa ryzyko wystąpienia zakrzepicy. Ten sposób zapobiegania ciąży obciąża również wątrobę. Dlatego jeśli pojawią się wspomniane wcześniej niepokojące objawy albo kobieta chciałaby sprawdzić stan swojego zdrowia, w czasie stosowania antykoncepcji hormonalnej powinna wykonać badania obejmujące: morfologię krwi, PT (INR) – czas protrombinowy; badanie pozwalające wykryć zaburzenia w zewnątrzpochodnym szlaku krzepnięcia krwi, APTT (jeden ze wskaźników krzepnięcia krwi), poziom trójglicerydów, próby wątrobowe, TSH, poziom żelaza, poziom cukru we krwi.

Kiedy wizyta u lekarza jest koniecznością?

Każda stosująca antykoncepcję hormonalną kobieta powinna niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, jeśli:

• Wyczuje guzek w którejś z piersi.
• Wystąpiło u niej nagłe, nietypowe krwawienie z dróg rodnych.
• Wystąpił nagły lub silny ból w dolnej częściej jamy brzusznej albo w okolicy żołądka (prawdopodobieństwo ciąży pozamacicznej).
• Pojawił się silny ból bądź obrzęk którejś z nóg, duszności, ból w klatce piersiowej niewiadomego pochodzenia, nietypowy kaszel, zwłaszcza połączony z odkrztuszaniem krwią (prawdopodobieństwo zakrzepicy).
• Wystąpił nagły, silny ból żołądka bądź zażółcenie skóry (prawdopodobieństwo zaburzeń czynności wątroby).
• Podejrzewa, że jest w ciąży.