Ból pośladka – przyczyny, diagnostyka i leczenie. Ból pośladka a rwa kulszowa

Ból pośladka może mieć wiele przyczyn. Najbardziej oczywistą jest rwa kulszowa, zespół mięśnia gruszkowatego oraz przeciążenia i urazy mięśnia pośladkowego. Okazuje się jednak, że ból promieniujący w kierunku pośladka może zwiastować takie schorzenia jak nowotwory ginekologiczne czy hemoroidy odbytu.  

Ból pośladka a rwa kulszowa 

Jedną z najczęstszych przyczyn dolegliwości bólowych pośladka jest rwa kulszowa. Jest to schorzenie pojawiające się w efekcie ucisku nerwu kulszowego przez krążek międzykręgowy. Do takiego przemieszczenia krążka międzykręgowego może dojść w efekcie zmian zwyrodnieniowych czy urazów kręgosłupa. Czynnikiem zwiększającym ryzyko pojawienia się rwy kulszowej jest siedzący tryb życia, nadwaga, cukrzyca, choroby zwyrodnieniowe stawów czy starszy wiek. W efekcie nagły ruch czy próba podniesienia czegoś ciężkiego mogą spowodować pojawienie się rwy kulszowej. Jej objawem jest ostry ból pleców w odcinku lędźwiowym promieniujący do pośladka, a nawet kończyny dolnej. Ponadto w przebiegu rwy możliwe jest wystąpienie niedowładu kończyny dolnej, mrowienie nóg, zaburzenia czucia, a nawet nietrzymanie moczu. 

Ból pośladka a zespół mięśnia gruszkowatego 

Zespół mięśnia gruszkowatego to schorzenie często mylone z rwą kulszową, gdyż jego objawy to bóle pleców na dole. Przyczyną tego zaburzenia jest ciągłe nadwyrężanie mięśnia gruszkowatego zlokalizowanego w okolicy pośladka. Do takich nadwyrężeń oraz nadmiernego napięcia mięśnia może dojść w konsekwencji wad postawy, dyskopatii lędźwiowej, kontuzji bioder i pośladków oraz chorób stawów biodrowych. Na rozwój zespołu mięśnia gruszkowatego narażone są także osoby mało aktywne, przebywające długotrwale w pozycji siedzącej oraz osoby szybko przybierające na wadze (np. kobiety w ciąży). Poza wspomnianym bólem pośladka i mrowieniem, inne objawy to: 

• nadwrażliwość pośladków na dotyk i ucisk 
• ograniczona ruchomość stawu biodrowego 
• ustawianie czubka stopy na zewnątrz podczas chodzenia 
• nasilenie bólu pośladka w pozycji siedzącej. 

Ból pośladka w zwyrodnieniu stawu biodrowego 

Zwyrodnienie stawu biodrowego (koksartroza) to jedna z najczęstszych przyczyn bólu pośladka. Staw biodrowy jest w szczególny sposób narażony na powstawanie zwyrodnień. Najpierw pojawia się degeneracja chrząstki stawowej, z czasem torebka stawowa podlega włóknieniu i pojawiają się kostne osteofity. Zwyrodnienie stawu biodrowego można podejrzewać wówczas, gdy pojawia się ból biodra, promieniujący do pośladka oraz odcinka lędźwiowego, osłabienie kończyny, skurcze mięśniowe oraz ograniczona ruchomość stawów. 

Inne przyczyny bólu pośladka 

Torbiel włosowata  

Możliwą przyczyną bólu pośladka jest torbiel włosowata, czyli stan zapalny tkanki podskórnej, zlokalizowany najczęściej w szparze międzypośladkowej. Powstaje w konsekwencji wrośnięcia włoska i zazwyczaj rozwija się u mocno owłosionych mężczyzn. Inne czynniki ryzyka to nadmierna masa ciała oraz siedzący tryb życia. Torbiel włosowa objawia się bólem pośladka, tkliwością zmiany oraz wyciekiem ropnej wydzieliny. W kolejnym etapie pojawia się ropień, któremu towarzyszy silny ból i gorączka. 

Hemoroidy  

Guzki krwawnicze mogą być kolejną przyczyną bólu w okolicy pośladków. Hemoroidy odbytu rozwijają się u osób stosujących dietę niskobłonnikową, sprzyjającą zaparciom. Inne czynniki ryzyka to nadwaga, siedzący tryb życia, a także nadużywanie alkoholu czy ciążą. Gdy pojawiają się hemoroidy, objawy są dość charakterystyczne i obejmują: 

• ból i pieczenie w okolicy odbytu 
• krwawienie z odbytu podczas wypróżniania 
• uczucie niepełnego wypróżnienia 
• pojawienie się śluzowej wydzieliny. 

Szczelina odbytu  

Szczelina odbytu to drobne uszkodzenia i pęknięcia śluzówki odbytu, powstaniu których sprzyjają biegunki lub zaparcia, a także poród. Szczelina odbytu objawia się bólem i krwawieniami podczas wypróżniania.  

Zmiany nowotworowe 

Za wystąpienie bólu pośladka mogą odpowiadać zmiany nowotworowe. W przebiegu raka kości, zlokalizowanego w obrębie kości udowej lub kości miednicy, może pojawić się ból w okolicy pośladkowej, a także ból w pachwinie czy ból kręgosłupa lędźwiowego. Poza bólem, w przebiegu raka kości może dojść do zwiększonej podatności na złamania, a także mrowienie i przykurcze kończyny dolnej. 

Bóle w pachwinie oraz ból pośladka rzadko towarzyszą rakowi jajnika. W przebiegu tego nowotworu, dającego mało charakterystyczne objawy dochodzi do gromadzenia się płynu w miednicy i jamie brzusznej. Skutkuje to nie tylko dolegliwościami bólowymi, ale także wzdęciami uczuciem pełności po posiłku czy zwiększeniem obwodu brzucha. 

Ból pleców, bolące biodro czy pośladek mogą sugerować obecność raka prostaty.  W przebiegu nowotworu gruczołu krokowego najbardziej charakterystyczne są problemy z oddawaniem moczu, ale mogą pojawić się także dolegliwości bólowe we wspomnianych, dość nietypowych lokalizacjach, zmęczenie, spadek masy ciała czy stan podgorączkowy. 

Pozostałe przyczyny bólu zlokalizowanego w okolicy pośladków: 

• urazy pośladków  
• nadwyrężenie mięśni pośladkowych  
• stan zapalny kaletki kulszowej  
• dysfunkcje powięzi biodrowo-lędźwiowej.  

Diagnozowanie przyczyn bólu pośladka 

Ponieważ istnieje wiele możliwych przyczyn bólu pośladka, konieczne jest przeprowadzenie szczegółowej diagnostyki. Poza przeprowadzeniem dokładnego wywiadu lekarskiego oraz wykonania badania fizykalnego, wskazane jest wykonanie badań obrazowych.  

W celu wyjaśnienia przyczyny bólu pleców w odcinku lędźwiowym, bólu bioder i pośladka lekarz może zlecić wykonanie badań: 

• RTG  
• USG  
• tomografii komputerowej 
• rezonansu magnetycznego.  

Niekiedy konieczne może być także wykonanie badań krwi.  

Leczenie bólu pośladka 

Postępowanie terapeutyczne w przebiegu bólu pośladka zależy ściśle od przyczyny. Jeśli przyczyną bólu pośladka jest rwa kulszowa, leczenie polega na stosowaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. W ostrej fazie konieczne może być noszenie gorsetu usztywniającego, a gdy minie najsilniejszy ból – wskazana jest odpowiednia rehabilitacja ruchowa.  

Hemoroidy leczone są przy pomocy środków doustnych lub czopków wpływających na obkurczenie naczyń krwionośnych w okolicy odbytu. Ponadto zalecane jest zwiększenie podaży błonnika i przyjmowanych płynów, a także regularna aktywność fizyczna. Niekiedy wskazane może być zabiegowe leczenie hemoroidów, wówczas wykonywane jest gumkowanie, koagulacja, leczenie podczerwienią czy laserem.  

Najbardziej inwazyjne zabiegi na hemoroidy to leczenie operacyjne, polegające na wycięciu nieprawidłowych naczyń krwionośnych, błony śluzowej i podśluzowej.  

Szczelinę odbytu można leczyć maścią nitroglicerynową, blokerami kanału wapniowego, a także iniekcjami toksyną botulinową.  

W przebiegu zmian zwyrodnieniowych stawu biodrowego zalecane jest stosowanie leków przeciwzapalnych oraz wspomagających regenerację chrząstki stawowej. Zalecana jest także odpowiednia rehabilitacja ruchowa oraz fizjoterapia. W przypadku bardzo zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych konieczne jest leczenie zabiegowe, polegające na wstawieniu endoprotezy, czyli sztucznego stawu biodrowego. 

Bibliografia: 

1. Rzepka, K. Kusza, M. Jakuczyk, Rola stawu krzyżowo–biodrowego w powstawaniu zespołu bólowego dolnego odcinka kręgosłupa, „Kwartalnik Ortopedyczny” 2009, nr 4, s. 483–487 
2. Kołodziejczak M.; Czy wiemy wszystko o szczelinie odbytu – aktualne poglądy na temat etiopatogenezy i leczenia, Medycyna Po Dyplomie, 2012(10); 
3. Shah A., Bordoni B., Anatomy, Bony Pelvis and Lower Limb, Gluteus Medius Muscle, 2021.