się ten artykuł?
Rodzinny piknik w lesie? Jogging po parku a może opalanie się na łące? Letnia pogoda sprzyja aktywnościom na świeżym powietrzu. Rzadko jednak wtedy myślimy o zagrożeniu, jakim są kleszcze. Niestety, borelioza nazywana jest mistrzem kamuflażu, bo spada na człowieka nieoczekiwanie i niezauważenie. Ukąszenie niewielkiego kleszcza może pozostawić nieodwracalne zmiany, o ile odpowiednio wcześnie nie zostanie dobrze zdiagnozowana. Sprawdź, co robić, jeśli miałaś kontakt z kleszczem i pamiętaj, aby działać jak najszybciej.
„Jak uchronić się przed ukąszeniem kleszcza?”
Kleszcze przyciąga ciepło, ruch powietrza, zapach potu. W celu ochrony w trakcie wycieczki do lasu lub na łąkę wskazane jest ubranie z długimi rękawami, długie spodnie i wysokie skarpety i buty, które utrudniają kleszczowi kontakt ze skórą. Można stosować środki odstraszające kleszcze w postaci aerozolów, kropli podawanych na ubranie lub skórę – dostępne bez recepty w aptekach lub supermarketach.
Ochrona przed ukąszeniem polega na korzystaniu z odpowiedniego ubioru – kiedy wybieramy się np. do lasu, zakładajmy długie spodnie i skarpetki oraz bluzki z długimi rękawami i koniecznie nakrycie głowy. Kleszcze wybierają ciepłe i wilgotne miejsca, dlatego dobrze oglądajmy skórę pod pachami, przy pachwinach czy w okolicy linii włosów na głowie. Można też stosować preparaty odstraszające kleszcze, czyli repelenty. Należy także pamiętać, że kleszcze, poza boreliozą, przenoszą także inną bardzo groźną wirusową chorobę – kleszczowe zapalenie opon i mózgu.
„Czy poczuję ukąszenie kleszcza?”
Szacuje się, że co trzeci kleszcz jest nosicielem groźnej, dla naszego zdrowia boreliozy. W 2018 roku odnotowano ponad 20 tys. przypadków infekcji. Odsetek ten może być znacznie większy, ponieważ wiele przypadków pozostaje niewykrytych. Niestety, klaszcze mają to do siebie, że ich ukąszenia możemy nie poczuć. Gdy wbijają się w skórę, natychmiast wpuszczają do niej rodzaj środka znieczulającego. „Ślina kleszczy zawiera substancję znieczulającą oraz substancje cementopodobne, które tworzą futeralik przyczepiający je do skóry żywiciela. Następnie kleszcz wnika w skórę i pobiera krew” – przeczytamy na stronie Państwowego Zakładu Higieny. Nie ma zatem szans, aby poczuć ugryzienie pajęczaka. Dlatego podstawa to dokładne oglądanie swojego ciała.
„Co zrobić po ukąszeniu?”
Po zauważeniu kleszcza na skórze należy usunąć go specjalną płytką, małymi szczypcami lub pęsetą, a pozostałe po nim uszkodzenie skóry zdezynfekować.
Lepiej zrobić to jak najwcześniej, bo ryzyko zakażenia rośnie wraz z długością kontaktu kleszcza ze skórą (szczególnie powyżej 48 godzin). Nieprawidłowe usuwanie kleszcza (np. smarowanie tłuszczem, wyciskanie, wykręcanie) również zwiększa ryzyko przeniesienia choroby. Po usunięciu należy obserwować miejsce ukąszenia przez 30 dni.Pojawienie się w ciągu od 3 do 30 dni (zwykle około tygodnia) rumienia czyli rozszerzającej się, czerwonawej zmiany, jaśniejszej pośrodku, a ciemniejszej na obwodzie, szczególnie o średnicy powyżej 5 cm, który zwykle nie swędzi i nie boli - to wczesny objaw boreliozy (rumień wędrujący). Gdy nie ma rumienia, a w ciągu 1 miesiąca od ukąszenia pojawią się objawy podobne do grypy (podwyższona temperatura, bóle mięśniowo-stawowe, osłabienie) również może to sugerować chorobę, choć jest mniej specyficzne (najczęściej występuje podczas infekcji wirusowych). Jeśli po kilku tygodniach-miesiącach od ukąszenia wystąpi obrzęk i ból stawów (najczęściej łokciowego, kolanowego, skokowego), zwykle po jednej stronie ciała (prawego lub lewego) może to być boreliozowe zapalenie stawów.
Podobnie w razie nowo powstałej arytmii (boreliozowe zapalenie mięśnia serca) lub objawów ze strony układu nerwowego, np. porażenia nerwów - zwykle twarzowego lub nowych bólów głowy (neuroborelioza). W razie wątpliwości, po 4-6 tygodniach od ukąszenia można pobrać krew w celu wykonania bad. przeciwciał IgM przeciw boreliozie metodą ELISA, a gdy wynik jest dodatni lub nierozstrzygajacy (wątpliwy) - dodatkowe badanie metodą Western Blot.
„Nie wiem, czy ukąsił mnie kleszcz. Zrobić badanie?”
Jeśli masz podejrzenie, że mógł zaatakować cię kleszcz, nie zwlekaj, zrób badanie. Wykonaj badanie na boreliozę z krwi za pomocą szybkiego testu z apteki lub badania krwi w laboratorium medycznym. Jeśli natomiast zauważysz kleszcza w obrębie swojej skóry, ale nie wiesz, czy był nosicielem choroby, wykonaj oznaczenie przeciwciał, jednak najwcześniej 3/4 tygodnie po zakażeniu, tyle bowiem trwa odpowiedź immunologiczna organizmu. Antybiotyki wdrażane są po pozytywnym wyniku testów lub w przypadku zaobserwowania charakterystycznych zmian skórnych.
Borelioza
Borelioza, czyli krętkowica kleszczowa, to wielonarządowa choroba zakaźna wywoływana przez krętki borrelii. Choroba przenoszona jest przede wszystkim przez kleszcze, ale roznoszą ją także niektóre gzy, bąki, wszy i komary. Schorzenie to jest trudne do zdiagnozowania ze względu na szeroką gamę objawów, które mogą wskazywać na dziesiątki innych schorzeń. Najbardziej charakterystycznym znakiem krętkowicy jest rumień wędrujący, który może pojawić się zaraz po ukąszeniu lub nawet kilka tygodni później. Rumień występuje w dowolnym miejscu na skórze – niekoniecznie w miejscu ugryzienia. Jest to spora czerwona plama, która ulega przejaśnieniu w centrum i przybiera formę pierścieni. Zmiana jest ocieplona, wypukła i bolesna. Może przemieszczać się po całym ciele. Rzadszym skórnym objawem boreliozy jest limfocytoma, czyli niewielki, nieco ciemniejszy od reszty ciała guzek umiejscowiony najczęściej w uchu lub na gruczole piersiowym. Brak opisanych zmian nie wyklucza występowania choroby.
Borelioza – leczenie
Objawy boreliozy i leczenie są ze sobą ściśle związane. Choroba ma swój początek, gdy obecności krętków w organizmie zaczynają towarzyszyć dolegliwości. Po ukłuciu przez kleszcza ważna jest obserwacja. Leczenie rozpoczyna się dopiero po wystąpieniu objawów, a najczęściej stosowaną formą terapii jest antybiotykoterapia. Dorośli otrzymują doustnie antybiotyk ‒ najczęściej doksycyklinę przyjmowaną przez okres 14-21 dni. Leczenie boreliozy u dzieci w tym przypadku polega na podaniu amoksycyliny.
