AstraZeneca – czy się szczepić? Ryzyko zakrzepicy a korzyści

AstraZeneca (Vaxzevria) to jedna ze szczepionek stosowanych w Polsce w profilaktyce COVID-19 u osób w wieku od 18 lat. Niepokój związany z pojawianiem się informacji o przypadkach zakrzepicy u zaszczepionych pacjentów powoduje, że wiele osób rezygnuje z przyjęcia pierwszej lub drugiej dawki preparatu. Jak duże jest ryzyko wystąpienia groźnych skutków zdrowotnych po ich otrzymaniu? Czy warto szczepić się preparatem AstraZeneca?

Szczepienia preparatem AstraZeneca

AstraZeneca jest szczepionką wektorową, wyprodukowaną na bazie wirusa z rodziny adenowirusów. Został on zmodyfikowany tak, by zawierał gen potrzebny do produkcji białka zawartego w cząsteczce SARS-CoV-2 (wirusa wywołującego COVID-19). Żaden ze składników samej szczepionki nie może odpowiadać za wystąpienie infekcji koronawirusem.

Zgodnie z komunikatem Ministra Zdrowia z 17 maja 2021 roku, preparat AstraZeneca w Polsce pozostaje wykorzystywany do szczepień w schemacie dwudawkowym. Między przyjęciem pierwszej i drugiej dawki szczepionki należy zachować odstęp od 35 do maksymalnie 84 dni.

Podanie szczepionki AstraZeneca może wiązać się z wystąpieniem odczynów poszczepiennych. Te pojawiające się najczęściej obejmują:

• tkliwość, ból, ciepło, swędzenie lub siniaki w miejscu wstrzyknięcia,
• obrzęk lub zaczerwienienie w miejscu podania szczepionki,
• uczucie zmęczenia (znużenia) lub ogólne złe samopoczucie,
• dreszcze lub uczucie gorączki,
• ból głowy,
• mdłości (nudności),
• ból stawów lub mięśni,
• gorączkę (temperatura >38 st. Celsjusza),
• wymioty lub biegunkę.

Powyższe skutki uboczne mają łagodny lub umiarkowany stopień nasilenia i ustępują w ciągu kilku dni. Inaczej sprawa może wyglądać w przypadku bardzo rzadkiego niepożądanego odczynu poszczepiennego – zakrzepicy z małopłytkowością, której przypadki odnotowano po podaniu szczepionki AstraZeneca.

Szczepienia AstraZenecą a zakrzepica

Europejska Agencja Leków ogłosiła, że może istnieć związek między podaniem preparatu AstraZeneca i nielicznymi przypadkami powstawania zakrzepów krwi ze współistniejącą niską liczbą płytek krwi, czasami z towarzyszącym krwawieniem. Część ze zgłoszonych dotychczas przypadków tej choroby u osób zaszczepionych okazała się śmiertelna.

Większość odnotowanych przypadków zakrzepicy po szczepieniu preparatem AstraZeneca występowała w ciągu 7-14 dni od jego podania. Dotyczyły one przede wszystkim kobiet w wieku poniżej 55. roku życia. Na podstawie dostępnych danych nie potwierdzono jednak istnienia określonych czynników ryzyka, które miałyby sprzyjać rozwojowi powikłań.

Grupa ekspertów ds. bezpieczeństwa Europejskiej Agencji Leków podkreśla, że kluczowe w przypadku wystąpienia zakrzepicy jest otrzymanie natychmiastowej pomocy medycznej i wdrożenie leczenia. Znacząco zmniejsza to ryzyko groźnych powikłań i zwiększa szanse na szybką rekonwalescencję. Objawy, które mogą wskazywać na wystąpienie zakrzepicy i małopłytkowości, to:

• duszność,
• ból w klatce piersiowej,
• obrzęki nóg,
• utrzymujący się ból brzucha,
• objawy neurologiczne, takie jak ciężki lub utrzymujący się ból głowy i zaburzenia widzenia,
• zasinienia skóry (wybroczyny) poza miejscem podania szczepionki.

Do dnia 4 kwietnia 2021 roku preparatem AstraZeneca w obszarze Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Wielkiej Brytanii zaszczepionych zostało około 34 milionów osób. Wystąpienie objawów zakrzepicy zgłoszono u 222 z nich. Czy ryzyko tej choroby związane z przyjęciem preparatu powinno nas skłonić do rezygnacji ze szczepienia?

Korzyści a ryzyko szczepienia preparatem AstraZeneca

Kiedy pojawiła się informacja o odnotowaniu przypadków zakrzepicy po podaniu szczepionki AstraZeneca, przeprowadzono szczegółowe dochodzenie w tej sprawie. Porównano także liczbę osób z groźnymi powikłaniami z liczbą przypadków hospitalizacji i śmierci w wyniku COVID-19, którym można zapobiec, podając szczepionkę przy niskim, umiarkowanym i wysokim wskaźniku zachorowalności.

Ostatecznie stwierdzono, że preparat AstraZeneca działa efektywnie w zapobieganiu hospitalizacjom i zgonom. Korzyści z przyjęcia szczepionki przewyższają ryzyko u osób, które otrzymują preparat – nawet przy stosunkowo małej liczbie przypadków COVID-19 (55 na 100 tys. osób miesięcznie, co w Polsce odpowiada średnio około 700 przypadkom dziennie).

Bibliografia:

1. European Medicines Agency (2021) Interim Opinion of the Committee for Medicinal products for Human Use pursuant to Article 5(3) of Regulation (EC) No 726/2004 for Vaxzevria.
2. Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (2021) Szczepionka COVID-19 Vaccine AstraZeneca: ryzyko wystąpienia małopłytkowości i zaburzeń krzepnięcia.
3. Ministerstwo Zdrowia (2021) Komunikat nr 7 Ministra Zdrowia w sprawie stosowanych schematów szczepień przeciw COVID-19 preparatami AstraZeneca, Pfizer BioNTech oraz Moderna.