Ile utrzymują się przeciwciała po COVID-19, ile po szczepionce?

We krwi większości osób zaszczepionych na COVID-19 oraz ozdrowieńców wykrywa się przeciwciała skierowane przeciwko wirusowi SARS-CoV-2, które mogą chronić przed infekcją. Czy ich obecność w organizmie daje nam pewność, że nie zachorujemy? Ile czasu przeciwciała utrzymują się w naszym organizmie po przebyciu COVID-19, a ile po szczepieniu?

Przeciwciała a odporność na COVID-19

Rozwój odporności po zakażeniu wirusowym to proces, który trwa około jeden lub dwa tygodnie. W tym okresie organizm produkuje różne struktury układu immunologicznego odpowiedzialne za uogólnione hamowanie infekcji. W późniejszym czasie zaczyna wytwarzać przeciwciała specyficzne dla danego czynnika zakaźnego oraz komórki T, które rozpoznają i eliminują zakażone przez wirusa komórki organizmu gospodarza. Te dwie odpowiedzi odpornościowe – o ile są wystarczająco silne – mogą zapobiegać rozwojowi ciężkiej postaci zakażenia oraz ponownej infekcji przez ten sam rodzaj wirusa.

Dotychczas nie przeprowadzono badań, które oceniłyby, czy obecność przeciwciał we krwi przekłada się bezpośrednio na posiadanie odporności na kolejną infekcję wirusem wywołującym COVID-19. Mimo tego, test na poziom przeciwciał wykorzystuje się jako jeden z dostępnych markerów ochrony przed zakażeniem SARS-CoV-2.

Przeciwciała po przebyciu COVID-19

Na podstawie dostępnych obecnie danych naukowych można stwierdzić, że siła i czas trwania odporności po przechorowaniu COVID-19 różni się w zależności od wieku i stopnia nasilenia objawów. Osoby po infekcji bezobjawowej lub z łagodnymi symptomami mają zwykle dużo niższe stężenie przeciwciał niż pacjenci, którzy wyszli z choroby o ciężkim przebiegu.

Przeciwciała neutralizujące (zdolne do zablokowania wnikania wirusa do komórek) obecne są we krwi 90-99 proc. osób w czasie od dwóch do czterech tygodni po zakażeniu. Niewielki odsetek chorujących na COVID-19 (z przyczyn, które nie zostały poznane) ich nie wykształca.

Badania oceniające obecność różnych składowych pamięci immunologicznej mającej za zadanie chronić nas przed ponowną infekcją wirusem SARS-CoV-2 wykazały natomiast, że 95 proc. osób posiada ten rodzaj odporności przez przynajmniej sześć miesięcy od zakażenia.

Przeciwciała po szczepionce na COVID-19

Przeciwciała produkujemy nie tylko w wyniku infekcji, ale także po przyjęciu szczepionki na COVID-19. Wykrywa się je u zdecydowanej większości osób, które otrzymały zastrzyki.

Badania, w których udział wzięło ponad osiem tysięcy osób otrzymujących preparaty AstraZeneca albo Pfizer BioNTech wykazały, że po około miesiącu od szczepienia pierwszą dawką wytworzyło je 96 proc. osób. W czasie 7-14 dni od drugiej dawki obecne były one już we krwi 99 proc. pacjentów. W badaniu wzięli udział tylko uczestnicy, którzy przed szczepieniem nie posiadali przeciwciał.

Dodatkowo w przypadku osób, które otrzymały preparat Moderna mamy dane potwierdzające obecność immunoglobulin u zaszczepionych przez okres co najmniej siedem miesięcy (dalsze badania nad czasem utrzymywania się przeciwciał nadal trwają).

Jak sprawdzić utrzymywanie się przeciwciał po COVID-19 lub szczepionce?

Obecność przeciwciał u ozdrowieńców lub osób zaszczepionych możemy sprawdzić za pomocą badań laboratoryjnych:

• w przypadku osób, u które przebyły COVID-19 odpowiednim testem jest badanie na przeciwciała IgG lub IgG i IgM wykonane co najmniej dwa lub trzy tygodnie po zachorowaniu,
• określenie, czy dana osoba po szczepieniu wytworzyła immunoglobuliny wymaga przeprowadzenia badania przeciwciał IgG skierowanych przeciwko białku S1, S2 lub RBD.

Warto jednak wiedzieć, że oznaczania poziomu przeciwciał po szczepieniu na COVID-19 lub chorobie nie uznaje się za dobry sposób na ocenę odporności u danej osoby. Wynika to z prostej przyczyny – aktualnie nie wiemy, jakie stężenie przeciwciał pozwala na stwierdzenie, że dana osoba jest chroniona przed ponowną infekcją. Trzeba także pamiętać, że przyjęcie szczepionki powoduje aktywację różnych procesów immunologicznych w organizmie – nie tylko tych związanych z produkcją przeciwciał.

Niski poziom immunoglobulin nie wyklucza więc posiadania odporności na COVID-19 innego typu, a wysokie ich stężenie nie gwarantuje pełnego zapobiegania infekcji.

Bibliografia:

1. World Health Organization (2021) COVID-19 natural immunity. Scientific brief, 10 May 2021.
2. Shrotri M., Fragaszy E., Geismar C. i wsp. (2021) Spike-antibody responses following first and second doses of ChAdOx1 and BNT162b2 vaccines by age, gender, and clinical factors – a prospective community cohort study (Virus Watch), medRxiv, 2021.05.12.21257102v2.
3. Doria-Rose N., Suthar M. S., Makowski M. (2021) Antibody Persistence through 6 Months after the Second Dose of mRNA-1273 Vaccine for COVID-19, The New England Journal of Medicine (Correspondence).