Odporność stadna – kiedy ją osiągniemy w przypadku COVID-19?

Osiągnięcie odporności stadnej pozwoliłoby hamować rozprzestrzenianie się koronawirusa i chronić przed zakażeniem osoby, których organizm nie posiada własnej ochrony przed tym czynnikiem infekcyjnym. Sposobami na uzyskanie odporności zbiorowej w przypadku COVID-19 jest przebycie choroby lub szczepienie wystarczającej ilości osób. Czy możemy już teraz stwierdzić, kiedy osiągniemy odporność stadną na wirus SARS-CoV-2?

Czym jest odporność stadna?

Odporność stadna (inaczej odporność zbiorowa, populacyjna lub grupowa) jest sposobem pośredniej ochrony przed chorobą zakaźną przenoszoną z człowieka na człowieka. Mówimy o niej, gdy wystarczająca część określonej populacji posiada odporność na dany czynnik infekcyjny. Rozprzestrzenianie się choroby jest wtedy hamowane, a wystąpienie infekcji (nawet u osób, które same odporności na niego nie posiadają) staje się dużo mniej prawdopodobne.

Poszczególne choroby mogą mieć różny odsetek osób wymagany do osiągnięcia odporności stadnej. Dla przykładu, w przypadku polio określa się go na około 80%, a w przypadku odry – na 95%. Ogólna zasada mówi, że im bardziej zakaźny czynnik infekcyjny, tym większa część populacji musi mieć indywidualną odporność, żeby móc osiągnąć odporność zbiorową.

Obecnie nie wiadomo, jak duży odsetek osób musi posiadać odporność na COVID-19 zanim możliwe będzie działanie odporności stadnej.

Jak można osiągnąć odporność stadną na COVID-19?

W przypadku COVID-19 mamy dwa dostępne sposoby na osiągnięcie odporności stadnej:

• przebycie infekcji wirusem SARS-CoV-2 przez dostateczną ilość osób,
• podanie szczepionek przeciw COVID-19 wystarczająco dużej części populacji.

Infekcje jako sposób na osiągnięcie odporności stadnej

Przejście infekcji koronawirusem powoduje wykształcenie przeciwciał przeciwko temu czynnikowi i uzyskanie odporności na COVID-19. Nie wiadomo jednak na razie, jak długo trwa ochrona przeciwko ponownemu zakażeniu. Nawet posiadanie przeciwciał (których obecność we krwi można zbadać) może nie zapobiegać w pełni kolejnej infekcji wirusem SARS-CoV-2.

Często wskazuje się na to, że osiągnięcie odporności przez 60-70 proc. danej społeczności pozwoliłoby zahamować rozprzestrzenianie się wirusa – także wśród osób, których organizm nie posiada indywidualnej swoistej ochrony. Przykład populacji dwumilionowej populacji brazylijskiego miasta Manaus, w której odporność stadna nie została osiągnięta mimo przebycia zakażenia przez 76 proc. populacji (ocenionego na podstawie badań przeciwciał we krwi) pokazuje, że w praktyce te dane nie zawsze się sprawdzają.

Ze względu na aspekty etyczne związane z narażeniem ludzi na zachorowanie, wystąpienie poważnych powikłań oraz śmierć, a także brak wystarczających informacji dotyczących utrzymywania się odporności po przejściu infekcji wirusem SARS-CoV-2 ten sposób na celowe dążenie do osiągnięcia odporności stadnej nie powinien być rozpatrywany.

Szczepienia jako sposób na osiągnięcie odporności stadnej

Zdecydowanie bezpieczniejszym sposobem na osiągnięcie odporności stadnej są szczepienia. Za ich pomocą udało się już uzyskać odporność populacyjną na wiele różnych chorób zakaźnych, w tym odrę, różyczkę i polio.

Nadal jednak nie jest jasne, jak długo trwa ochrona przed COVID-19 po szczepieniu, ani jak skuteczne będą poszczególne preparaty w hamowaniu infekcji nowymi wariantami SARS-CoV-2.

Kiedy osiągniemy odporność stadną na COVID-19?

Przy ocenie, kiedy osiągniemy odporność stadną na COVID-19 musimy wziąć pod uwagę poniższe aspekty:

• czas utrzymywania się odporności po naturalnej infekcji lub szczepieniu,
• skuteczność szczepionek w ochronie przez określoną odmianą wirusa wywołującego COVID-19,
• liczba osób, które muszą przejść infekcje lub zostać zaszczepione, by zaczęła działać odporność zbiorowa na wirus SARS-CoV-2.

Stan wiedzy dotyczący każdego z tych trzech aspektów nie pozwala obecnie wyciągać daleko idących wniosków. Dopóki nie mamy wystarczających danych, by stwierdzić, jak długo utrzymuje się odporność indywidualnych osób po przechorowaniu lub szczepionce, nie będziemy potrafili odpowiedzieć na pytanie, kiedy osiągniemy odporność stadną.

Bibliografia:

1. World Health Organization (2020) Coronavirus disease (COVID-19): Herd immunity lockdowns and COVID-19.
2. Mayo Clinic (2021) Herd immunity and COVID-19 (coronavirus): What you need to know.
3. Shridhar D., Gurdasani D. (2021) Herd immunity by infection is not an option, Science, 15, 371 (6526): 230-231.