Za „long COVID” może odpowiadać mikrobiom jelitowy. Najnowsze ustalenia naukowców

„Zmieniony skład mikrobiomu jelitowego jest silnie związany z utrzymującymi się objawami u pacjentów z COVID-19 do sześciu miesięcy po usunięciu koronawirusa SARS-CoV-2 z organizmu” – wskazują naukowcy z The Chinese University of Hong Kong. 

„Long COVID” a jelita

Osoby, które przeszły COVID-19, często jeszcze przez długi czas zmagają się z następstwami choroby. Do najczęściej zgłaszanych skutków ubocznych COVID-19 u pacjentów należy długotrwałe zmęczenie porównywalne do zespołu chronicznego zmęczenia CFS, spłycenie oddechu, problemy z koncentracją czy ból głowy. Ozdrowieńcy zgłaszają także problemy układu sercowo-naczyniowego, które objawiają się bólem w klatce piersiowej oraz szybszym i nierównomiernym biciem serca. „Long COVID”, bo tak umownie nazywane są przedłużające się dolegliwości związane z infekcją koronawirusa SARS-Co-V-2,  odczuwają również często ci, którzy przeszli chorobę łagodnie. Specjaliści jednak wciąż nie poznali dokładnych przyczyn długofalowych skutków choroby, choć wymienia się wśród nich m.in. nadmierną odpowiedź układu odpornościowego, uszkodzenie komórek oraz fizjologiczne konsekwencje choroby współistniejącej, która wcześniej mogła nie dawać większych objawów.

Jak wykazali naukowcy z The Chinese University of Hong Kong, występowanie długotrwałych problemów ze zdrowiem po zakażeniu koronawirusem może mieć również związek z mikrobiomem jelitowym. Badacze prześledzili skład flory bakteryjnej u ponad setki ozdrowieńców, którzy wykazywali tzw. „długi COVID” i porównali go z mikrobiomem jelit osób, które nie przeszły infekcji. Okazało się, że różnice są znaczące, co kolejny raz dowodzi, że za odporność odpowiedzialne w dużej mierze są jelita, które  są zbiorem dobroczynnych bakterii i skupiskiem około 100 milionów komórek nerwowych. Badania naukowców opublikowane zostały w piśmie „Gut”.

Mikrobiom jelitowy drastycznie zmienia się u chorych na COVID-19

Zespół badawczy profesora Siew Ng przeanalizował mikrobiom jelitowy 106 chorych o różnym stopniu nasilenia COVID-19, którzy leczyli się w trzech różnych szpitalach w okresie od lutego do sierpnia 2020 roku. Ich wyniki porównano z wynikami 68 uczestników badania, którzy nie przeszli zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2. Średni wiek pacjentów wynosił 48 lat. Naukowcy sprawdzili próbki kału pobierane od pacjentów zaraz po przyjęciu do szpitala, po miesiącu a następnie po sześciu i dziewięciu miesiącach.

Eksperci przeanalizowali obecność 30 wymienianych długotrwałych objawów trzy i sześć miesięcy po przechorowaniu COVID-19. W swoich badaniach skupili się na objawach „Long COVID” dotyczących:

• układu oddechowego,
• neuropsychiatryczne (bóle i zawroty głowy, utrata smaku i węchu, niepokój, słaba koncentracja, zakłócony sen, obniżony nastrój, problemy z pamięcią, niewyraźne widzenie);
• układu żołądkowo-jelitowego,
• układu mięśniowo-szkieletowego,
• skóry (wypadanie włosów);
• zmęczenia.

Badacze sprawdzili również, jak każdy z badanych wypada w 6-minutowym teście marszu do oceny wydolności tlenowej i wytrzymałości.

Długi COVID zgłoszono u 86 pacjentów (81 proc.) po trzech miesiącach i u 81 (76,5 proc.) po sześciu miesiącach. Najczęstszymi objawami po sześciu miesiącach były zmęczenie (31 proc.), słaba pamięć (28 proc.), wypadanie włosów (22 proc.), niepokój (21 proc.) i zaburzenia snu (21 proc.). Spośród 68 pacjentów z COVID-19, których próbki kału analizowano po sześciu miesiącach, 50 wciąż odczuwało skutki choroby. Jak wykazali naukowcy, mikrobiom jelitowy tych osób różnił się od mikrobiomu pacjentów bez „long COVID” i tych, którzy nie przeszli infekcji koronawirusem. Wskazano, że po pół roku od wypisu za szpitala zaobserowwano u nich znacznie mniej „przyjaznych” bakterii (F. prausnitzii i Blautia obeum), a także zwiększoną liczbę „nieprzyjaznych” bakterii (Ruminococcus gnavus i Bacteroides vulgatus). Co ciekawe, mikrobiom jelit u osób bez długotrwałych objawów nie różnił się znacząco, a po sześciu miesiącach nastąpiła jego regeneracja.

Po pół roku od zakażenia u osób z „Long COVID” liczebność bakterii mających związek z odpornością (Bifidobacterium pseudocatenulatum, F. prausnitzii, R. inulinivorans i Roseburia hominis) była minimalna. Naukowcy stwierdzili również obecność „złych” drobnoustrojów (Streptococcus anginosus, Streptococcus vestibularis, Streptococcus gordonii i Clostridium disporicum) u osób, które wykazywały uporczywe objawy ze strony układu oddechowego, co przekładało się na gorsze wyniki w 6-minutowym teście marszu.

Ponadto przy przyjęciu do szpitala różnorodność i bogactwo bakterii jelitowych u pacjentów, u których następnie rozwinął się długi COVID, była znacznie niższa. Jak twierdzą naukowcy, wskazuje to, że poszczególne profile mikrobiologiczne jelit mogą zwiększać podatność na występowanie długofalowych skutków choroby.

„Zmieniony skład mikrobiomu jelitowego jest silnie związany z utrzymującymi się objawami u pacjentów z COVID-19 do sześciu miesięcy po usunięciu koronawirusa SARS-CoV-2 z organizmu. Biorąc pod uwagę miliony osób zarażonych podczas pandemii, nasze odkrycia to ważny argumenty do rozważenia modulacji mikroflory w celu ułatwienia szybkiego powrotu do zdrowia i zmniejszenia obciążenia po ostrym zespole COVID-19” – podsumowali autorzy badania.