Poznaj swój chronotyp. Jesteś lwem, wilkiem, delfinem czy niedźwiedziem?

Żeby dobrze się czuć, często nie wystarczy tylko zadbać o dietę, sen, ruch i balans między pracą a odpoczynkiem. Wszystko to trzeba robić w odpowiednim dla nas momencie w ciągu doby. Jak rozpoznać ten moment? Podpowiada nasz chronotyp.

Czym jest chronotyp snu?

„Gdy wiesz, jaki jest twój chronotyp, znasz dystrybucję swoich hormonów w ciągu dnia” – przekonuje w swoim poradniku „Potęga KIEDY. Żyj w zgodzie ze swoim naturalnym rytmem” psycholog snu Michael Breus. Naukowiec uważa, że to, czy udział w biegu zakończymy sukcesem, zależy w dużej mierze od tego, czy treningi przed biegiem zaplanujemy tak, żeby odbywały się wtedy, gdy jesteśmy w najlepszej formie fizycznej i psychicznej.

Pora ta zależy od genów, w tym przede wszystkim od długości jednego konkretnego genu – PERIOD3, który reguluje cykl sen – czuwanie. Podobny mechanizm dotyczy też realizacji innych planów: ważnego projektu w pracy czy nawet udanego relaksu, po którym będziemy się czuć naprawdę wypoczęci (jeśli czujesz, że dopada cię wiosenne przesilenie, przyczyną może być właśnie gen PER3 – to on bowiem pomaga organizmowi dopasować się do sezonowych zmian).

Przykładami chronotypów są używane przez nas często zwroty takie jak „ranny ptaszek” sugerujący, że najlepiej funkcjonujemy tuż po świcie, czy „nocna sowa” opisujący osobę, która jest w najlepszej formie późnym wieczorem i w nocy. Breus opisał jednak cztery inne typy chronotypów. To lew, niedźwiedź, wilk i delfin.

Lew, czyli poranny myśliwy

Budzisz się przed budzikiem, już około 5.30? Najlepsza pora na bieganie albo siłownię to dla ciebie poranek? O 22 lubisz być już w łóżku? Twój ulubiony posiłek to śniadanie? Te cechy wskazują, że twój chronotyp to – zgodnie z klasyfikacją Michaela Breusa – lew, czyli poranny myśliwy. To oznacza, że najważniejsze zadania zawodowe wymagające koncentracji powinieneś wykonywać w porze przedpołudniowej.

Wilk, czyli nocny myśliwy

Jeśli najwięcej energii masz wieczorem, z największym apetytem zjadasz obiad lub wczesną kolację, a rano z łóżka wstajesz dopiero po tym, jak w twoim telefonie zabrzmi drzemka numer 3, twój chronotyp to prawdopodobnie wilk. Tym bardziej jeśli jesteś introwertykiem. Zdaniem psychologów w najlepszej formie fizycznej i intelektualnej jesteś wtedy wczesnym popołudniem. Wszystko wydaje się jasne: lew to odpowiednik rannego ptaszka. Wilk – nocnej sowy. Czym są w takim razie chronotypy niedźwiedzia i delfina?

Niedźwiedź, czyli lubiący sen wędrownik

Zegar biologiczny niedźwiedzi zależy wprost od światła słonecznego: są aktywne w ciągu dnia, w nocy odpoczywają.

„Niedźwiedzie to dostosowujący się do otoczenia wędrownicy. Lubią spać i polować o każdej porze. Do tej kategorii należą otwarci ludzie lubiący dobrą zabawę, którzy mają wysokie zapotrzebowanie na sen” – opisuje Michael Breus.

Pora, kiedy te osoby najchętniej zdawałyby egzaminy, wykonywały prace fizyczne, brały udział w zebraniach, były najbardziej produktywne, to godziny późnoporanne i wczesnopopołudniowe. Pasuje to do ciebie? To bardzo możliwe, bo psychologowie przekonują, że niedźwiedź to najpopularniejszy chronotyp, który może mieć nawet połowa z nas.

Delfin, czyli bezsenny wędrownik

Ostatni chronotyp to delfin. Odpowiada on osobom neurotycznym, inteligentnym, które nie odczuwają potrzeby długiego snu.

„U prawdziwych delfinów śpi tylko jedna półkula mózgowa, a druga jednocześnie czuwa, koncentruje się na pływaniu i wypatrywaniu drapieżników” – czytamy u Breusa.

Właśnie delfiny cierpią często na bezsenność. I ich chronotyp zdaniem badaczy występuje najrzadziej – tylko raz na dziesięć przypadków.

Jak sobie radzić ze swoim chronotypem?

Wróćmy jeszcze na chwilę do genu PERIOD3, nazywanego w skrócie PER3. Zasada jest prosta: im dłuższy jest ten gen, tym więcej głębokiego snu potrzebujemy. Jednocześnie długi gen sprawia, że mamy tendencję do wczesnego wstawania. Jeśli PER3 jest krótki, wystarcza nam lekki sen w małych ilościach, ale mamy tendencję do wstawania późno i późnego kładzenia się do łóżka.

Zdaniem psychologów i genetyków chronotyp dziedziczymy po rodzicach. Jeśli chcemy mieć udany związek, byłoby świetnie, gdyby nasz partner lub partnerka mieli ten sam typ co my.

–To ułatwia planowanie dnia czy choćby dopasowanie się do siebie pod względem ochoty na seks. Łatwiej też jest spędzać razem czas na urlopie, bo obie osoby w tym samym czasie śpią i w tym samym czasie mają ochotę na aktywny odpoczynek – zauważa psycholog Tomasz Wojtoń. – Osobom z chronotypem wilka pozostaje życzyć tolerancyjnych szefów, którzy pozwolą na przykład przyjeżdżać później do pracy, gdy przekonamy ich, że w momencie, gdy będą pracować dłużej niż inni po południu, będą bardziej produktywni i skuteczni – dodaje psycholog.